Onzin in sommige commentaren op de dood van paus Benedictus XVI

Door John L. Allen Jr. op Crux
3 januari 2023
Een onverbiddelijke mediadynamiek treedt op wanneer een belangrijk publiek figuur overlijdt: In de periode tussen het overlijden en de begrafenis proberen journalisten de kolommen en de zendtijd te vullen met iets – wat dan ook – om de belangstelling voor het verhaal vast te houden totdat er echt nieuws te melden valt.
In overeenstemming met die regel hebben de afgelopen 48 uur een lawine van commentaar, analyse en ontleding van emeritus paus Benedictus XVI opgeleverd. Naarmate de tijd vordert, lijkt de aandacht te verschuiven van overlijdensberichten en stukken over de nalatenschap naar meer speculatieve “wat nu?” analyses.
Veel van die publicaties zijn doordacht en constructief – Benedictus XVI was per slot van rekening een intellectueel, en ik heb altijd gedacht dat hij inspireerde tot slimmere journalistiek dan gemiddeld. Toch zijn er een paar van de beschouwingen die we gezien hebben ronduit dwaas.
Hierbij drie van dergelijke beweringen die momenteel de ronde doen:
- Met de dood van Benedictus XVI hebben katholieke conservatieven hun held verloren en zijn nu op drift.
- Benedictus’ dood neemt een rem weg op de conservatieve kritiek op paus Franciscus, zodat de interne conflicten van de kerk nu bitterder en hardnekkiger zullen worden.
- Amerikaanse katholieken kunnen nu in schisma gaan, omdat ze niet langer geremd worden door het feit dat Benedictus nog leeft. (Geloof het of niet, deze suggestie stond dinsdag op de voorpagina van de Corriere della Sera, zogenaamd de meest gezaghebbende krant van Italië).
Alle drie de beweringen zijn, zoals gezegd, volslagen onzin. (In feite is de eerste bewering in openlijke tegenspraak met de andere twee, maar wanneer heeft strikte logica ons ooit tegengehouden?)
Laten we eens kijken. Ten eerste, conservatieven zijn op drift? Wel alsjeblieft.
Om te beginnen, hoewel de meeste conservatieve katholieken Benedictus XVI zeker bewonderen en koesteren, was hij nooit het primaire referentiepunt voor de meest agressieve oppositie tegen paus Franciscus.
Doe een tekststudie, en je zult waarschijnlijk vinden dat Athanasius, en niet Benedictus, de meest geciteerde figuur is in de tirades tegen Franciscus in de afgelopen tien jaar. (Athanasius was de kerkvader uit de vierde eeuw die zich op befaamde wijze verzette tegen de Ariaanse ketterij, zelfs toen pausen zich erbij leken neer te leggen). Andere belangrijke referentiepunten voor deze achterban zijn St. Augustinus, St. Thomas van Aquino, en de pausen Pius IX en X, en niet te vergeten paus Johannes Paulus II.
Er was al een levendige conservatieve katholieke beweging lang voordat paus Benedictus er was, en die zal er ook zijn als hij er niet meer is.
Bovendien, voor zover Benedictus een referentiepunt was voor anti-Franciscus krachten, vermindert zijn dood zijn kracht nauwelijks – sterker nog, gezien de katholieke nadruk op de gemeenschap van heiligen, verandert er eigenlijk helemaal niet veel. Zoals een hoge Vaticaanse functionaris mij zondagavond zei: het enige wat nu anders is, is dat hij in plaats van te bidden “voor” Benedictus, zal bidden “tot” Benedictus.
De tweede bewering: conservatieven hebben zich ingehouden vanwege Benedictus, en zullen nu echt moord en brand roepen en de oorlogshonden loslaten? Nogmaals, alsjeblieft.
Ik zie geen enkel bewijs dat de aanwezigheid van Benedictus het afgelopen decennium de conservatieve en traditionalistische kritiek op paus Franciscus heeft afgeremd. We hebben Franciscus bestempeld zien worden als de “dictator-paus”, we hebben posters in Rome gezien waarop zijn inzet voor barmhartigheid werd bespot, we hebben boeken gezien waarin werd betoogd dat zijn verkiezing onwettig was, we hebben beschuldigingen gezien dat hij een toegewijde communist, pantheïst en afgodendienaar is, en we hebben zelfs prelaten en theologen gezien die hem openlijk beschuldigden van ketterij, en dat allemaal terwijl Benedictus nog in ons midden was.
Tien minuten op Twitter in de afgelopen tien jaar levert meerdere gevallen op van publieke uitspraken over een paus die in de afgelopen eeuwen tot verbranding op de brandstapel zouden hebben geleid.
Natuurlijk vertegenwoordigen dergelijke stemmen slechts een kleine minderheid in het bredere spectrum van conservatieve katholieke gevoelens. Maar voor zulke mensen is het moeilijk voor te stellen dat ze iets nog giftigers hebben verzwegen.
Zoals de film “Life of Brian” zo pakkend zei: “Erger? Hoe kan het nog erger worden?
Ten derde, zal de Amerikaanse kerk nu in schisma gaan? Asjeblieft zeg!
Om te beginnen wil ik mijn niet-Amerikaanse collega’s eraan herinneren dat de meest scherpzinnige critici van paus Franciscus in het mondiale episcopaat geen Amerikanen zijn, en dat ook nooit zijn geweest.


Oké, aartsbisschop Carlo Maria Viganò was een tijdlang de pauselijke ambassadeur in de VS, maar geloof me, hij is een echte Italiaan. Bisschop Robert Mutsaerts van Nederland, om een ander voorbeeld te noemen, trok zich terug uit de Jeugdsynode van 2018 ter ondersteuning van Viganò’s eerste ronde van beschuldigingen aan het adres van Franciscus, en noemde later Franciscus’ beperkingen op de Latijnse Mis “dictatoriaal”, “onpastoraal” en “onbarmhartig”. Een andere Nederlandse prelaat, kardinaal Wim Eijk, waarschuwde in 2018 dat het verzuim van paus Franciscus om Duitsers die protestanten onder bepaalde omstandigheden te communie wilden laten gaan, in toom te houden “een afglijden naar apostasie” betekende.
Ja, kardinaal Raymond Burke, een van de vier kardinalen die twijfels uitten over Amoris Laetitia, is een Amerikaan, maar tot de andere drie behoorden weer een Italiaan (kardinaal Carlo Caffarra) en twee Duitsers (kardinalen Walter Brandmüller en Joachim Meisner). Vandaag de dag is nog een andere Duitser, kardinaal Gerhard Müller, prominent onder de critici van Franciscus, evenals kardinaal Robert Sarah van Ghana en bisschop Athanasius Schneider van Kazachstan. Kardinaal Joseph Zen van Hong Kong heeft scherpe kritiek op het China-beleid van Franciscus.
Ik zou kunnen doorgaan, maar het punt is duidelijk: het zijn niet alleen Amerikaanse bisschoppen die hun neus ophalen.
Er is geen enkele Amerikaanse bisschop bereid om de aartsbisschop Marcel Lefebvre van de Nieuwe Wereld te worden, d.w.z. een prelaat die een groep priesters en gelovigen zal leiden in een formele breuk met Rome. Veel Amerikaanse herders zijn misschien wat conservatiever dan Franciscus, maar ze zien zichzelf als een loyale oppositie, niet als een vijfde colonne.
De Amerikaanse kerk heeft diepe zakken, een enorme megafoon in de media en de meest gepolariseerde culturele omgeving ter wereld. Het zal altijd een vruchtbare bodem zijn voor de extremen in het katholicisme, maar het heeft ook het grootste, breedste en meest stabiele katholieke centrum ter wereld – bezoek een levendige Amerikaanse parochie op een willekeurige zondag, en je zult tientallen mensen vinden die onverschillig staan tegenover de kerkpolitiek, maar diep gehecht zijn aan het geloof.
Als er een schisma komt, met andere woorden, is het hoogst onwaarschijnlijk dat het Made in USA is.
Het zou geweldig zijn als de huidige cyclus van beschouwingen over het leven en de nalatenschap van emeritus paus Benedictus XVI kon worden voortgezet, vrij van deze verderfelijke stukjes onzin. Maar ik maak me geen illusies: in het media-universum en in de fysieke wereld wachten tijd en getijden helaas op niemand.
Write a Reply or Comment