Een moderne seculiere pastoraal: kunnen wij van de protestanten nog iets leren?
In het onderstaande stuk van Hubert Hecker, overgenomen van Kath.net worden de gekkigheden van een bepaald soort protestantse pastoraal beschreven. Dit is ook in onze katholieke kerk al voor een deel werkelijkheid. We kennen allemaal in onze omgeving, zeker bij gelegenheden als huwelijk, uitvaart of eerste communie, een vreemdsoortige u-vraagt-wij-draaien-liturgie. De Duitse synodale weg o.l.v. bisschop Bätzing gaat officieel diezelfde weg. Het gevaar bestaat dat de wereldkerk onder Franciscus’ “Heilige Geest” via het synodale proces een soortgelijke weg op gaat. Want ook hier staat niet God en zijn wil maar de mens centraal.
Bij de presentatie van het werkdocument voor de eerste fase van de Romeinse bisschoppensynode over synodaliteit liet kardinaal Grech, voorzitter van het secretariaat, enkele uitgangspunten weten:
De Kerk moet leren door te luisteren. Luisteren naar wie? Alle mensen, maar vooral zij die vinden dat hun belangen en wensen “niet voldoende erkend” worden door de Kerk en de Bijbel. Punt 39 van het werkdocument verwoordt dit concreet: De Kerk moet luisteren, de dialoog aangaan en een gastvrije ruimte bieden aan allen wier “eigen liefdevolle relaties” op gespannen voet staan met de leer van de Kerk, zoals “gescheidenen, hertrouwden, alleenstaande ouders, mensen die in polygame huwelijken leven, LGBTQ-personen, enz.
Het door paus Franciscus aangestelde secretariaat van de synode lijkt van alle goede katholieke geesten verlaten te zijn wanneer het polygame relaties “huwelijk” noemt. De Protestantse Moment Kerk zegende een flinterdunne driehoeksverhouding van heidenen. Het Vaticaan wil nu de protestantse laissez-faire links dupliceren resp. inhalen door de bisschoppensynode serieus te laten dialogeren over polyamoreuze huwelijken onder christenen. En dan gaat dit “enz.” – over het luisteren naar pedofielen in hun zoektocht naar acceptatie? Of over dialoog met geliefden van hetzelfde geslacht over hun wens om kinderen te adopteren via draagmoederschap? Praten over de menselijkheid van abortusmoordenaars? Of sympathiek praten met zelf geïdentificeerde transpersonen over genderverminking? Alles mag – en de katholieke leer dan in de vuilnisbak?
Met zo’n krankzinnig programma heeft de Romeinse bisschoppensynode al in een vroeg stadium alle katholieke respectabiliteit verloren. Men kan alleen maar hopen dat veel bisschoppen zich aansluiten bij het protest van de Nederlandse hulpbisschop Robert Mutsaerts en in godsnaam afhaken bij deze synodeafwijking.
Want de werelds heidense benadering om in de eerste plaats te willen voldoen aan de behoeften en verlangens van verafstaande kerkgangers of om een plaatsvervanger te zijn voor de wil en de belangen van het volk, staat fundamenteel haaks op de opdracht van de kerk. De bijbels-christelijke opdracht is om eerst te vragen naar de wil van God, te luisteren naar zijn woord in de Schrift, het verlossingswerk van Christus te overdenken en zich te heiligen in navolging. Alleen in het primaat van (zelf)evangelisatie, vervuld en aangespoord door de liefde van Christus (2Kor 5,14), zullen christenen en de Kerk in staat zijn mensen de weg van het heil te wijzen.
Hubert Hecker
Protestanten hebben altijd voorop gelopen bij het aanpassen van het christelijk geloof aan de heersende trends van de tijd.
Schleiermacher verdampte de christelijke geloofsbelijdenis in het geloof in de mensheid…
Aan het eind van de 18e eeuw, toen de Verlichtingscritici fundamentele kritiek hadden op geloof, godsdienst en kerk, was het de protestantse theoloog Friedrich Schleiermacher die in zijn geschrift “On Religion” het christelijk geloof “verdampte tot een voor de verlichten aanvaardbare graad”. Schleiermacher reduceerde religie tot “zin en smaak voor het oneindige, waarbij God en onsterfelijkheid niet de scharnieren en hoofdstukken van de christelijke religie zijn”. In zijn opvatting hadden:
– “de zelfopenbaring van God,
– het één-voor-allen van de God-mens Jezus Christus, en
– de bindende geldigheid van de Heilige Schrift” geen plaats meer.
Voor de verlichtingsdenker was het een harde en onwaardige instelling om te geloven en te aanvaarden wat iemand anders had gezegd en gedaan – zelfs als het God zelf en zijn Zoon was. Want elke verlichte denker was zelf een nieuwe priester, een nieuwe bemiddelaar, een nieuw orgaan en kon een openbarende bijdrage leveren aan de schatten van de religie. Anderzijds zijn het povere volgers die zich voornamelijk houden aan de Heilige Schrift. Want elk heilig geschrift was niets anders dan een mausoleum van een voorbije grote geest en in dit opzicht een dood geschrift.
Schleiermacher eiste niets minder dan een antropologische wending in het theologisch redeneren: In plaats van Godgerichtheid en een openbaring die de mens bindt, moet de mens eerst de menselijkheid hebben gevonden. Dus laten we naar de mensheid gaan, daar vinden we materiaal voor religie.
…en zijn Duits-synodale volgelingen volgen hem…
De Zwitser Martin Grichting ziet de Duitse kerk en lekenvertegenwoordigers in Schleiermachers voetsporen op de synodale weg naar een religieus nirvana pelgrimeren. De parallellen zijn inderdaad onmiskenbaar: De Synodalen laten zich evenmin binden door de schijnbaar beperkende uitspraken van de Heilige Schrift en de richtlijnen van Christus, die als tijdshistorisch worden gedevalueerd. Hun stelregel is: Wat openbaring is, bepalen we zelf en zien we vooral terug in de tekenen des tijds.
In dit geval werken de katholieke synodedeelnemers volgens een 200 jaar oud recept om hun geloof aan te passen aan de trends van de voorbije verlichte moderniteit in het tijdperk van de postmoderniteit.
Onder protestantse gemeenschappen in de 19e eeuw werden de opvattingen van Schleiermacher om het geloof aan de tijdgeest aan te passen nog niet algemeen aanvaard. Pas in de 20e eeuw kreeg de antropologische wending in de protestantse theologie en kerkelijke praktijk voet aan de grond, waardoor de openbaring en het geloof in God op de achtergrond raakten.
Pastorale zorg aangepast aan de wensen van de klanten …
Momenteel zijn er aan het protestantse pastorale front hypermoderne aanpassingsprojecten die het geloof van Schleiermacher in de mens consequent tot het uiterste doorvoeren. Protestantse regionale kerken experimenteren al enige tijd met laagdrempelige zegenaanbiedingen. In de Beierse regionale kerk is een “Dienstenbureau voor Zegeningen” opgericht, in Berlijn een “Bemiddelingsbureau voor jouw zegeningen” en in de noordelijke kerk een bureau met de naam “Segensreich”.
Met deze projecten proberen de protestanten het kerkelijk aanbod voor de zogenaamde passageriten zoals doop, huwelijk en begrafenisdiensten aantrekkelijker te maken. Dit komt omdat de vraag van kerkleden naar deze “chasuals” drastisch is gedaald. Er is nu een groeiende rituele markt waar concurrerende dienstverleners gratis huwelijksceremonies, seculiere begrafenisdiensten en seculiere welkomstrituelen voor pasgeborenen aanbieden. Gezien de professionele concurrentie voor rituelen voelen de regionale kerken zich genoodzaakt hun klantgerichtheid op dit punt te optimaliseren. “Wat al deze projecten gemeen hebben, is dat ze willen voldoen aan de wensen voor een individuele vormgeving van incidentele vieringen”, aldus een FAZ-artikel van 31. 10. 2022. De trend bij de vormgeving van doorgangsvieringen gaat in de richting van het principe van een wenskerk. Ook de kerkelijke dienstverleners passen zich bij hun klantenwerving aan de seculiere concurrentie aan. Hun eerste vragen zijn: Hoe wilt u uw doop/huwelijks/begrafenisdienst? Of: Wat kunnen we voor u doen?
Bij een nieuw project in Hamburg wordt de klantgerichte aanpak vanaf het begin consequent doorgevoerd. Voor de naamgeving werd al een professioneel marketingbureau ingeschakeld. Na interviews met potentiële gebruikers creëerden zij het “Google-geoptimaliseerde idee” voor de naam “St. Moment”. Het “St. – Sankt” (heilig) wordt verondersteld verre echo’s van iets kerkelijks te suggereren. De momentnaam zinspeelt op het op een of andere manier inlijsten of versieren van de speciale levensmomenten van klanten met een zelfgemaakt feest.
…als ongebreidelde vormgeving van een “event”…
Een Hamburgs echtpaar wilde hun dochter echt buiten met Elbe-water laten dopen, in ieder geval niet in de kerk. De projectpredikante van St. Moment stond ervoor open om de vormgeving van het doopritueel over te laten aan de wensen van de cliënten, uiteraard zonder een religieus lied of zelfs een hymne die de doop als christelijk markeert.
Verkwanselt een dergelijke ongebreidelde vormgeving van een “event” de christelijke traditie niet, vraagt de FAZ-redacteur zich af. Nee, antwoordt de dominee. Het is haar taak, zegt ze, als iemand een hiphopnummer kiest voor een doop, om een of andere verwijzing naar het geloof te maken.
“Naast de geïndividualiseerde dagelijkse activiteiten heeft het doopbureau ook een evenementenactiviteit ontwikkeld”, aldus het FAZ-rapport. Tijdens een nachtelijke boottocht over de Alster wordt bijvoorbeeld gelegenheid geboden voor dopen, huwelijken en zegeningen in een informele sfeer. “Dit is iets speciaals,” leggen de twee voorgangers hun ritueel entertainment uit. “Het werkt zonder veel geld uit te geven, maar het voelt niet als een poor man’s wedding” – kerkdiensten met korting.
Het bezwaar dat men met dergelijke aanbiedingsmethoden hoogstens walk-in klanten bereikt is waar. Maar deze categorisering van klanten geldt ook al lang voor de meeste andere kerkdiensten, waar geen waarde wordt gehecht aan de geloofsverbintenis en de band met de kerk.
“En waar ligt de grens waarboven de flexibiliteit van de kerk overgaat in zelfontkenning?” Het is moeilijk te zeggen, mijmert de progressieve kerkvrouw, terwijl ze trots haar volledig getatoeëerde arm uitstrekt naar camera’s en klanten. Enkele jaren geleden vroeg een vrouw haar als dominee “of het huwelijk zo kon worden ingericht dat de echtgenoot niets van het kerkelijke karakter zou merken”. Ze weigerde toen. Daar heeft ze vandaag spijt van. Want bij St. Moment wil ze werkelijk over elke ontwerpwens van de onderzoeker praten en, als die zoveel mogelijk wordt aanvaard, ook de kerkelijke vorm opofferen of onherkenbaar maken. De predikante legde uit dat zij een huwelijk had ontworpen voor een trio waarbij geen van de deelnemers lid was van de kerk”.
De laatste twee voorbeelden laten de trend zien van de modernisering van het protestantse pastoraat:
– Het volgt uit de logica van de antropologische wending in de theologie om “de wil van de mens als zijn hemelrijk” te aanvaarden en de weg naar verlossing te verwachten in de bevestiging van menselijke verlangens.
– Met deze benadering is de centrale christelijke leerstellige inhoud, zoals de geloofsbelijdenis in God en Jezus Christus, alsmede de bijbelse openbaring en de vergeving van zonden overbodig of storend geworden.
– Geloof en geloof in schepping, verlossing, opstanding en oordeel, die constitutief zijn voor de werkzaamheid van het doopsel en het christelijk leven, worden weggedaan.
– Ook fundamentele christelijke waarden als monogamie, echtelijke liefde en trouw zijn overboord gegooid.
– De specifieke aard van de christelijke sacramenten, om nl. met uiterlijke handelingen en woorden een innerlijke omvorming tot de nieuwe mens in Christus aan te geven, is verlaten ten gunste van een seculier bevestigingsritueel.
– Bijgevolg betekenen de evenementenkerken een volledige zelfopheffing van de kerk ten gunste van een seculiere rituele instantie met actieaanbiedingen uit de failliete boedel van de christelijke traditie, die echter nog slechts een decoratief karakter hebben.
Protestantse zegen ook voor echtscheiding, outing en geslachtsverandering
Wie denkt dat met St. Moment en de zegening van een amoureus drietal heidenen het eind- of dieptepunt van de protestantse secularisatiepastoraal is bereikt, wordt door het Berlijnse “Bemiddelingsbureau voor jouw zegeningen” van zijn stuk gebracht. De drie dominees schrijven op hun homepage:
“Wij van de Blessing Agency zijn ervan overtuigd dat naast de grote overgangen en vieringen van het leven ook alles daartussenin een zegen waard is: … de eerste grote liefde, het leven als patchwork- en bonusgezin, scheidingen of echtscheidingen, de menopauze, een geplande coming out naar familie en vrienden, een aanstaande of voltooide geslachtsverandering en het nieuwe leven dat daarmee gepaard gaat …”
Bisschop Bätzing hijgt op de Synodale Weg achter de protestanten aan
Zoals hierboven reeds gezegd, begonnen de laatste decennia zelfs verlichte katholieke kerkleden de protestanten in te halen in de betreurde moderniseringsachterstand. De jezuïet Karl Rahner had de antropologische wending in de theologie al verkondigd en in praktijk gebracht. Sinds enkele jaren proberen theologen, bisschoppen en leken de katholieke kerk om te vormen tot een “wensinstituut” naar protestants model. Bisschop Bätzing begon in het bisdom Limburg. In 2019 liet hij op verschillende evenementen gescheiden hertrouwde en homoseksuele paren verschijnen om hun wensen voor acceptatie en kerkelijke zegen voor hun seksuele paarrelaties op te eisen. Bisschop Bätzing was onder de indruk van deze gearrangeerde uitingen van verlangen: “We moeten deze verlangens als kerk onder ogen zien.” Hij beloofde de betrokkenen, ongeacht geslacht en burgerlijke staat’, te werken aan verandering van de katholieke leer en rechtspraktijk. En waar een bisschoppelijke wil is, is er een synodale manier om die te vervullen. Ondertussen hebben Forum IV en de Plenaire Vergadering met grote meerderheid besloten de kerkelijke leer over het huwelijk en het gezin radicaal te wijzigen tegen de Schrift, de Traditie en het Leergezag in, om deze aan te passen aan de moderne realiteit van leven en verlangen, zodat alle lieve minnaars (en ook masturberende zelfbevredigers) met hun seksuele begeertefantasieën geliefd en gezegend zouden worden in een inclusieve Kerk.
Dit fundamentele leerstellige besluit is weliswaar tijdelijk ongedaan gemaakt door een statutaire blokkerende minderheid van bisschoppen, maar dat belet bisschop Bätzing niet om het verworpen besluit in zijn diocees als kerkelijk leerstellig standpunt in praktijk te brengen en in te voeren in het Romeinse synodale proces. Daar zijn zelfs meldpunten voor.
De Roomse Synode bereidt zich voor om de Protestanten links in te halen
Bij de presentatie van het werkdocument voor de eerste fase van de Romeinse bisschoppensynode over synodaliteit liet kardinaal Grech, voorzitter van het secretariaat, enkele uitgangspunten weten:
De Kerk moet leren door te luisteren. Luisteren naar wie? Alle mensen, maar vooral zij die vinden dat hun belangen en wensen “niet voldoende erkend” worden door de Kerk en de Bijbel. Punt 39 van het werkdocument verwoordt dit concreet: De Kerk moet luisteren, de dialoog aangaan en een gastvrije ruimte bieden aan allen wier “eigen liefdevolle relaties” op gespannen voet staan met de leer van de Kerk, zoals “gescheidenen, hertrouwden, alleenstaande ouders, mensen die in polygame huwelijken leven, LGBTQ-personen, enz.
Het door paus Franciscus aangestelde secretariaat van de synode lijkt van alle goede katholieke geesten verlaten te zijn wanneer het polygame relaties “huwelijk” noemt. De Protestantse Moment Kerk zegende een flinterdunne driehoeksverhouding van heidenen. Het Vaticaan wil nu de protestantse laissez-faire links dupliceren resp. inhalen door de bisschoppensynode serieus te laten dialogeren over polyamoreuze huwelijken onder christenen. En dan gaat dit “enz.” – over het luisteren naar pedofielen in hun zoektocht naar acceptatie? Of over dialoog met geliefden van hetzelfde geslacht over hun wens om kinderen te adopteren via draagmoederschap? Praten over de menselijkheid van abortusmoordenaars? Of sympathiek praten met zelf geïdentificeerde transpersonen over genderverminking? Alles mag – en de katholieke leer dan in de vuilnisbak?
Met zo’n krankzinnig programma heeft de Romeinse bisschoppensynode al in een vroeg stadium alle katholieke respectabiliteit verloren. Men kan alleen maar hopen dat veel bisschoppen zich aansluiten bij het protest van de Nederlandse hulpbisschop Robert Mutsaerts en in godsnaam afhaken bij deze synodeafwijking.
Want de werelds heidense benadering om in de eerste plaats te willen voldoen aan de behoeften en verlangens van verafstaande kerkgangers of om een plaatsvervanger te zijn voor de wil en de belangen van het volk, staat fundamenteel haaks op de opdracht van de kerk. De bijbels-christelijke opdracht is om eerst te vragen naar de wil van God, te luisteren naar zijn woord in de Schrift, het verlossingswerk van Christus te overdenken en zich te heiligen in navolging. Alleen in het primaat van (zelf)evangelisatie, vervuld en aangespoord door de liefde van Christus (2Kor 5,14), zullen christenen en de Kerk in staat zijn mensen de weg van het heil te wijzen.
Write a Reply or Comment