Een onzalig idee
Bij het 150-jarig bestaan van het bisdom Breda in 2003 wilde de toenmalige bisschop Mgr. Muskens een diocesane synode houden. Dit werd vanuit Rome tegengehouden omdat men alleen maar verwarring en onenigheid vreesde. Men had het zogenaamde pastorale concilie van Noordwijkerhout vlak na het Concilie, met zijn vele heterodoxe verklaringen en oproepen, nog vers in het geheugen. Voor het welzijn van de Kerk moest een dergelijke gebeuren op diocesaan niveau verhinderd worden.
Dat de tijden veranderd zijn en dat paus Franciscus een andere visie op de Kerk en een andere visie op prudentie heeft dan paus Johannes Paulus II, blijkt klip en klaar nu hij een synodaal proces van drie jaar in heel de Kerk wil starten, te beginnen op diocesaan niveau en eindigend op wereldniveau. Hij is blijkbaar niet bang dat heel de Kerk door dit proces in de war zal raken omdat subversieve elementen nu de kans schoon zullen zien de geijkte controversiële onderwerpen breed op de agenda te plaatsen. Hij is blijkbaar niet bang dat men zich uitgenodigd zal voelen in te gaan tegen de leer en de moraal van de Kerk om de kerk voor de moderne wereld aanvaardbaarder te maken en zo meer missionair te kunnen zijn (dat zullen ze tenminste zeggen). Hij is kennelijk niet bang dat men algemeen zal gaan morrelen aan de apostolische, hiërarchische structuur van de Kerk om de Kerk een democratischer gezicht te geven. Of – en dat is natuurlijk een heel slechte gedachte die ik maar met moeite toelaat – zou het juist de bedoeling van de paus zijn dat zijn “geest van verrassingen” de kans krijgt die rigide mensen, die nog vasthouden aan dingen uit verleden, eens flink op te schudden? Je krijgt die gedachte als je de Duitse bisschoppenconferentie hoort verklaren dat de paus de Duitse synodale weg heeft geprezen en die zelfs ten voorbeeld heeft gesteld aan de synodale weg in de wereld.
Ik denk dat onder de huidige omstandigheden de driejarige synodale weg, zoals we in Duitsland al kunnen zien, een heilloze weg is. De verdeeldheid en de verwarring die de Kerk nu al teisteren, zullen erdoor groeien. Men zal zich voor de meest vreemde dingen gaan beroepen op de volkswil en de Heilige Geest. De onheilige geest die de laatste jaren steeds meer uit de fles komt, zal nog meer bezit gaan nemen van de Kerk onder applaus van de seculiere media. Anderzijds zal de groeiende groep gelovigen die nu al met ongeloof kijkt naar wat er in het centrum van de Kerk en in de door het centrum aangestuurde bisdommen gebeurt, toenemen en zich terecht openlijk gaan verzetten. De openlijke verdeeldheid zal groeien.
Wat mij het meeste zorgen baart, is wat we bij de vorige Franciscussynodes hebben gezien: theologisch zwakke en op de gewenste uitkomst gemanipuleerde voorbereidende documenten. Geen werkelijk vrije dialoog maar door kringen rond de paus gestuurde uitkomsten. En wat de paus wil, is onderhand wel duidelijk: enerzijds meestal het formeel bevestigen van de leer van de Kerk maar anderzijds er een “pastorale invulling” aan geven die de leer van de Kerk meteen weer ondergraaft. Bisschoppen die het aandurven leer en pastoraal bij elkaar te houden en daarvoor durven op te komen, krijgen – nooit rechtstreeks – het verwijt dat ze ‘rigide’ zijn en eeuwen terug leven en deze bisschoppen kunnen erop rekenen dat ze op de dag van hun 75ste verjaardag ontslag krijgen, als ze niet eerder op verzoek van een paar ontevreden priesters een Romeinse visitatie aan hun broek krijgen. Voor de paus staat de leer van de Kerk in het museum, goudomrand met kaarsen en bloemen erbij, maar in het echte leven speelt die leer geen werkelijke rol. Daar geldt het “leven” en de “wereld”. Paus Franciscus wordt gekenmerkt door een fundamentele dubbelheid, die hij volgens sommigen heeft overgenomen van het Argentijnse Peronisme dat hij erg bewonderde maar die volgens anderen gewoonweg een eigenschap is van de jezuïeten. Ik ben bang dat die verwarrende dubbelheid ook eigen zal zijn aan het door hem gestarte en beheerste synodale proces. Daarbij zal het dan weer niet aan brave bisschoppen ontbreken, die menen dat ze te allen tijde de paus moeten sauveren, omdat hij nu eenmaal de paus is, en zich daarom in allerlei bochten wringen om aan het geheel een katholieke uitleg te geven, ook als dat volgens de normale wetten van de logica niet mogelijk is. De Kerk zal er niets mee opschieten. Integendeel, zij zal nog meer van haar geloofwaardigheid verliezen. But, who cares? Als iedereen zijn positie maar behoudt of als het even kan, nog iets kan verbeteren. Dat de gelovigen en masse weglopen, is dan slechts ‘collateral damage’.
Als die synodale weg er dan toch moet komen, dan kan de schade beperkt worden, als men met de volgende dingen rekening houdt:
1. De paus moet eenvormige diocesane synode voorschrijven waarin bepaald wordt, wie eraan moeten deelnemen (zie bijv. de canones over de diocesane synode); hoe de procedure is en hoe de slotdocumenten moeten worden opgesteld en dat deze de uitdrukkelijke handtekening van de bisschop moeten hebben. Immers canoniek is het zo dat de synode raadgevend is en alleen de bisschop besluiten neemt.
2. De paus moet heel concreet de onderwerpen vaststellen. Hierbij dient de leer van de Kerk vooraf geformuleerd te worden waarna de praktische invulling van een en ander aan de synode wordt voorgelegd. Bijv. uiteengezet wordt de hiërarchische inrichting van de communio. Dan kan besproken worden: hoe is de beste verhouding tussen clerus en leken; hoe moet de positie van de vrouw zijn? Ik noem maar wat voorbeelden.
3. De onderwerpen zouden wel echt van belang moeten zijn voor de Kerk: het echte geluid van de Kerk in de seculiere wereld, echte catechese, een waardige, sacrale liturgie zonder misbruiken etc En niet: een wereldbroederschap, klimaatcrisis etc
3. De verslaglegging naar boven die overal op- een gelijke wijze te gebeuren, zodat het gebundeld kan worden en zodat men er “hogerop” niet selectief mee kan omgaan.
Dat alles zal allemaal wel niet gebeuren. Het zal wel oeverloos gepraat worden waaruit met hogerop kan uitpikken wat men wil en in de Bergogliaanse agenda past.
28 juni 2021
feest van de H. Ireneüs, strijder voor de eenheid van de Kerk en tegen de ketters
Write a Reply or Comment