Een pontificaat van huichelarij en leugen

Een interview van Aldo Maria Valli met prof. Roberto de Mattei. Deze kerkhistoricus is een specialist op het gebied van Vaticanum II. Hij volgt de kerkelijke situatie op de voet en geeft in dit interview zijn scherpe kijk op de toenemende crisis in de Kerk en de rol van de huidige paus daarin.
Professor, er gaat geen dag voorbij zonder dat dit pontificaat nieuwe verwarring en twijfels veroorzaakt bij veel gelovigen. De verklaring over de andere godsdiensten uitgegeven in Abu Dhabi heeft tot grote verbijstering geleid. Het lijkt erop alsof het onmogelijk is er een draai aan te geven die niet problematisch is. Hoe ziet u dit?
De verklaring van Abu Dhabi van 4 februari 2019, getekend door paus Franciscus en de groot-imam van Al-Azhar stelt dat “de veelheid en de verscheidenheid van godsdienst, huidskleur, geslacht, ras en taal door God in zijn wijsheid, waarmee Hij de mensen heeft geschapen, zijn gewild.” Deze stelling is in strijd met de leer van de Kerk, die zegt dat de katholieke godsdienst de enige ware godsdienst is. In feite is het zo dat mensen alleen door het geloof in Jezus Christus en in zijn Naam het eeuwig heil kunnen bereiken (vgl. Hand. 4, 12). Tijdens het ad limina bezoek van de bisschoppen van Kazakhstan aan Rome op 1 maart gaf bisschop Athanasius Schneider uiting aan zijn verbijstering over de verklaring van Abu Dabhi aan paus Franciscus. De paus antwoordde hem dat “de verscheidenheid van de godsdiensten slechts de permissieve wil van God is”. Dit antwoord is misleidend omdat het lijkt toe te geven dat de veelheid van godsdiensten een kwaad is, dat door God toegelaten maar niet gewild wordt, maar datzelfde is niet waar van de verscheidenheid van geslacht en ras, die positief door God gewild zijn. Toen bisschop Schneider zijn bezwaar aan hem uitte, gaf paus Franciscus toe dat de zin “verkeerd begrepen zou kunnen worden”. Toch heeft de paus deze stelling nooit gecorrigeerd of rechtgezet. Daarentegen heeft de pauselijke raad voor de interreligieuze dialoog op verzoek van de heilige vader alle bisschoppen opgeroepen ervoor te zorgen dat de verklaring van Abu Dhabi wijd verspreid zou worden zodat het “een onderwerp van onderzoek en reflectie zou worden in alle scholen, universiteiten en opleidings- en vormingsinstituten”. De uitleg die aldus verspreid wordt is dat de veelheid van de godsdiensten iets goeds is, en geen kwaad dat alleen maar door God geduld wordt. Het lijkt mij dat deze weloverwogen tegenstrijdigheden in een notendop het hele pontificaat van paus Bergoglio karakteriseren.
Hoe zou u als kerkhistoricus de laatste zes jaar willen samenvatten?
Als jaren van huichelarij en leugens. Jorge Mario Bergoglio werd gekozen omdat hij een bisschop leek te zijn die “nederig en ten diepste spiritueel” was (zo begroette Andra Tornielli hem in La Stampa), iemand “die de Kerk zou hervormen en zuiveren”. Maar niets van dat alles is gebeurd. De paus heeft niet de meest corrupte prelaten verwijderd uit de Romeinse curie noch uit de afzonderlijke bisdomen. Hij heeft dat alleen maar gedaan als hij, zoals in het geval McCarrick, door de publieke opinie daartoe gedwongen werd. In werkelijkheid heeft Franciscus bewezen een politieke paus te zijn, de meest politieke van de laatste eeuw. Zijn politieke overtuiging is die van het linkse Peronisme dat in principe een afschuw heeft van elke vorm van ongelijkheid en dat gekant is tegen de Westerse cultuur en maatschappij. Wanneer het Peronisme wordt overgebracht naar het kerkelijke domein, verbindt het zich met de bevrijdingstheologie en leidt het tot een poging aan de Kerk een synodale democratisering op te dringen, die haar ontdoet van haar wezenlijke natuur.
Het lijkt alsof de top over het seksueel misbruik al weer vergeten is. Zij was vol van mooi klinkende formuleringen die in de belangrijkste media waardering vonden, maar die tot niets nieuws hebben geleid. Hoe beoordeelt u in het algemeen de manier waarop de Heilige Stoel deze crisis aanpakt?
Op een duidelijk tegenstrijdige manier. De antimisbruik normen die onlangs door paus Franciscus zijn goedgekeurd omzeilen het echte probleem en dat is de relatie tussen de kerkelijke en de burgerlijke rechtbanken, of, breder gezien, de relatie tussen Kerk en wereld. De Kerk heeft het recht en de plicht een onderzoek in te stellen en een oordeel te vellen over hen die beschuldigd worden van misdrijven die niet alleen burgerlijke wetten schenden maar ook kerkelijke wetten, bepaald door het canonieke recht. In dit geval is het noodzakelijk een reguliere kerkelijke strafrechtbank te openen die de grondrechten van de aangeklaagden respecteert en niet afhankelijk is van de resultaten van welke burgerlijke rechtbank dan ook.
Nu echter heeft het Vaticaan in het geval van kardinaal Pell gezegd dat het een canoniek proces zal openen maar dat het eerst nodig is “te wachten op de uitkomst van het (burgerlijk) beroep”. In het geval van kardinaal Barbarin van Frankrijk, die tot zes maanden gevangenis voorwaardelijk veroordeeld is en ook wacht op de uitkomst van beroep, is geen enkel canoniek proces aangekondigd. Toen kardinaal Luis Francisco Ladaria, prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer, in het geval Barbarin door de rechters in Lyon opgeroepen werd te getuigen, deed het Vaticaan een beroep op de diplomatieke onschendbaarheid, maar deed dat niet voor kardinaal Pell. Deze politiek van meten met verschillende maten voor verschillende mensen is deel van het klimaat van ambiguïteit en onbetrouwbaarheid waarin we leven.
Tijdens dit pontificaat zijn nieuwe normen ingevoerd betreffende het monastieke leven en name voor de slotkloosters. Sommige monastieke gemeenschappen zijn erg bezorgd omdat ze deze nieuwe normen beschouwen als een bedreiging voor het contemplatieve leven. Deelt u deze zorg?
Ja, het lijkt alsof er een plan is het contemplatieve leven te vernietigen. Ik heb erg veel waardering voor de artikelen die u op uw blog aan dit thema gewijd hebt. De constitutie over het contemplatieve leven van vrouwen Vultum Dei Quaerere van 29 juni 2016 en de instructie Cor Orans van 1 april 2018 schaffen iedere vorm van juridische autonomie af en creëren federaties en nieuw bureaucratische instanties als “gemeenschapsstructuren”. De verplichting deel uit te maken van deze structuren betekent dat kloosters de facto hun autonomie verliezen. Ze gaan op in een anonieme massa van kloosters die allemaal bewegen in de richting van de opheffing van het monastieke leven. De modernistische “normalisatie” van de enkele kloosters die zich nog steeds tegen de revolutie verzetten, zal een onvermijdelijk gevolg zijn. De juridische opheffing van het contemplatieve leven, waarheen we op weg zijn, betekent echter niet het einde van de contemplatieve geest die als antwoord op de secularisatie van de Kerk steeds sterker wordt. Ik ken kloosters die erin geslaagd zijn juridisch onafhankelijk te worden van de Congregatie voor het Religieuze Leven en die het monastieke leven onderhouden en daarmee de Kerk in deze crisis ondersteunen met hun voorbede. Ik ben ervan overtuigd, zoals wel eens is gezegd, dat het gebed van de kloosters de wereld regeert.
De zesde verjaardag van de verkiezing van paus Bergoglio is al bij al een beetje stilletjes voorbijgegaan. Men heeft de indruk dat zelfs mensen die hem steunen, zich een beetje van hem beginnen te distantiëren. Is die indruk verkeerd?
We weten dat er krachten zijn die de Kerk willen vernietigen. De vrijmetselarij is er één van. Maar een openlijke strijd tegen de Kerk is nooit productief, omdat zoals Tertullianus schreef, het bloed van de martelaren het zaad van de Kerk is. En daarom is de laatste twee eeuwen door antichristelijke krachten het plan gesmeed de Kerk van binnenuit te verslaan.
We weten dat in zestiger jaren van de vorige eeuw de Sovjet-Unie en de communistische regimes van Oost-Europa met veel van hun mensen de seminaries en de katholieke universiteiten hebben geïnfiltreerd. Sommigen van hen klommen op en werden bisschop en zelfs kardinaal. Maar een dergelijke opzettelijke medeplichtigheid en activiteit is niet noodzakelijk om aan de zelfvernietiging van de Kerk mee te werken. Het is ook mogelijk onwetende instrumenten van iemand te worden die van buitenaf manipuleert. In dat geval kozen de manipulatoren de meest geschikte mensen, mensen die een leerstellige en morele zwakte vertonen, beïnvloedden hen, maakten hen afhankelijk en chanteerden hen soms zelfs. De mannen van de Kerk zijn noch onfeilbaar noch zondeloos, en de Boze voert hen voortdurend de bekoringen voor ogen waaraan de Heer weerstaan heeft (Mt. 4, 1-11).
De verkiezing van Jorge Mario Bergoglio werd geregisseerd door een klerikale lobby waarachter we de aanwezigheid mogen zien van andere lobby’s of sterke machten. Ik heb de indruk dat de kerkelijke machten en machten buiten de Kerk, die hebben gewerkt voor de verkiezing van paus Bergoglio niet tevreden zijn met de resultaten van zijn pontificaat. Naar hun mening zijn er veel woorden geweest maar weinig praktische resultaten. Zij die paus Franciscus gesteund hebben, zijn bereid hem te verlaten als er geen radicale verandering plaats vindt. Het lijkt erop dat hij nog een laatste kans krijgt de Kerk radicaal te veranderen in de Amazonesynode komende oktober. Het lijkt me dat ze al signalen hebben uitgezonden die dit aangeven.
Op welke signalen doelt u?
Op wat is gebeurd na de top over de pedofilie die een duidelijke mislukking was. De grote publicaties in de internationale pers, van de Corriere della Sera tot El País hebben hun teleurstelling niet verborgen. Het lijkt me dat de aankondiging van de Duitse bisschoppenconferentie bij monde van haar voorzitter, kardinaal Marx, dat ze een lokale synode bijeen willen roepen die bindende besluiten zal nemen rond de seksuele moraal, het priestercelibaat en het terugdringen van de macht van de clerus, begrepen moet worden als een ultimatum. Het is de eerste keer dat de Duitse bisschoppen zich zo duidelijk hebben uitgedrukt. Ze lijken te zeggen dat als de paus de Rubico niet oversteekt, zij het zelf zullen doen. In beide gevallen worden we geconfronteerd met een verklaard schisma.
Welke gevolgen zou een dergelijke scheiding hebben?
Een verklaard schisma, alhoewel slecht in zichzelf, zou door de goddelijke voorzienigheid ten goede kunnen worden geleid. Het goede dat eruit zou kunnen voortkomen, is het ontwaken van zo vele mensen die slapen en het begrip dat de crisis niet begonnen is met het pontificaat van paus Franciscus maar zich al langere tijd heeft ontwikkeld en dat die crisis diepe leerstellige wortels heeft. We moeten de moed hebben opnieuw te onderzoeken wat de laatste vijftig jaar gebeurd is, in het licht van de spreuk uit het evangelie dat een boom beoordeeld wordt aan zijn vruchten (Mt. 7, 16-20). De eenheid van de Kerk is een goed dat beschermd moet worden, maar het is geen absoluut goed. Het is onmogelijk te verenigen wat tegenstrijdig is, onmogelijk tegelijk de waarheid en de leugen, het goede en het kwade te beminnen.
Veel katholieken voelen zich ontmoedigd en verraden. Ons geloof zegt ons dat de machten van het kwaad niet zullen overwinnen, maar het is moeilijk een uitweg uit deze crisis te zien. Menselijkerwijs gesproken lijkt het alsof alles in elkaar stort. Hoe komt de Kerk uit deze crisis?
De Kerk is niet bang van haar vijanden en ze wint altijd als christenen vechten. Op 4 februari in Abu Dabhi zei paus Franciscus dat er een “demilitarisering nodig is van het hart van de mens”. Ik geloof daarentegen dat er militarisering van de harten nodig is en een omvorming ervan in een Acies ordinata, zoals de acies die in biddend protest op 19 februari stond op het Piaza San Silvestro in Rome en liet zien dat er een katholiek verzet bestaat tegen de zelfvernietiging van de Kerk. Er zijn veel andere stemmen van verzet die zich hebben gemanifesteerd en zich zullen manifesteren. Ik geloof dat wij de vele misverstanden moeten overwinnen die vaak de krachten van goede mensen verdelen. In plaats daarvan moeten we zoeken naar een eenheid in doel en actie met behoud van onze wettige, diverse identiteiten. Onze tegenstanders zijn verenigd in hun haat tegen het goede en wij zouden verenigd moeten zijn in onze liefde voor het goede en voor de waarheid. Maar wij moeten het volmaakt goede liefhebben, een goed dat volledig is en zonder compromis, omdat Hij die ons met zijn liefde en kracht ondersteunt, oneindig volmaakt is. Wij moeten al onze hoop op Hem stellen en alleen op Hem. Daarom is de deugd van hoop de deugd die wij het meest moeten cultiveren omdat zij ons sterk maakt en ons doet volharden in de strijd die wij strijden.
Originele Italiaanse tekst op www.aldomariavalli.it.
Uit het Engels vertaald door C. Mennen pr
Write a Reply or Comment