2023-D . Commentaar van derdenOn 6 oktober 2023 by Redactie

De verwarringsstrategie van het Vaticaan

Door Roberto Cascioli van Nuova Bussola Quotidiana

De Synode, antwoorden (of vermeende antwoorden) op de Dubia, een Apostolische Exhortatie over het klimaat: zoveel belangrijke gebeurtenissen in één klap om debat en diepere beoordelingen te voorkomen. En ondertussen broeit er een openlijk conflict over de synode.

Recente gebeurtenissen met betrekking tot de kwesties die op de synode aan de orde zullen komen, maar ook meer in het algemeen met betrekking tot de aard van de Kerk en haar plaats in de wereld, geven aanleiding tot enkele overpeinzingen. Twee in het bijzonder.

1

De eerste: de komst van de pas benoemde kardinaal Victor Manuel Fernández aan het hoofd van het Dicasterie voor de Geloofsleer heeft duidelijk een nieuwe fase van het pontificaat van Franciscus ingeluid, namelijk het begin van een open oorlog tegen degenen die zelfs maar twijfel of verwondering durven uiten over deze of gene opmerking van de paus of, erger nog, over de richting van het huidige pontificaat.

Fernández heeft niet alleen veel gepraat en gekletst voordat hij officieel aantrad als prefect, maar heeft ook meteen na zijn aantreden duidelijk gemaakt dat hij niet van plan is om “gevangenen te maken”. In een interview met het National Catholic Register op 11 september bestempelde hij die bisschoppen als “ketters en schismatiek” die beweren “te oordelen over de leer van de paus” en hij vond een charisma uit dat nooit heeft bestaan, volgens dat charisma heeft alleen de paus “een levende en actieve gave” die hem in staat stelt de “statische” geloofsschat te interpreteren. Met andere woorden, de paus kan beslissen wat hij wil en niemand kan hem tegenspreken, een soort Marchese del Grillo.

En op 2 oktober liet dezelfde Fernández de gelegenheid niet voorbijgaan om snel na elkaar het antwoord van de paus te publiceren op de eerste dubia van de vijf kardinalen van juli (die hij laat doorgaan voor het huidige en definitieve antwoord) en de antwoorden aan de aartsbisschop emeritus van Praag, kardinaal Dominik Duka, over de kwestie van de communie voor hertrouwde gescheidenen, die ontstond na de verwarring die werd veroorzaakt door de postsynodale brief Amoris Laetitia.

Als het doel was om bepaalde kwesties af te ronden en rekeningen te vereffenen met degenen die zich verzetten tegen de omverwerping van de Kerk, om vervolgens rustig verder te gaan volgens plan met de agenda die al was voorbereid voor de synode, dan was de berekening waarschijnlijk verkeerd. Dit blijkt uit de energieke reactie van kardinaal Raymond Burke die, op de conferentie georganiseerd door de Bussola Quotidiana op 3. Oktober in Rome  reageerde op de opmerkingen van Fernández door de plicht op te eisen om “de eeuwige leer en discipline van de Kerk” te verdedigen en de theologische uitvindingen van Fernández te ontmantelen: “Men moet,” zei Burke, “nadenken over de ernst van de kerkelijke situatie wanneer de prefect van het Dicasterie van de Geloofsleer diegenen van ketterij en schisma beschuldigt die de Heilige Vader vragen om het Petrinische ambt uit te oefenen om het depositum fidei te beschermen en te bevorderen.”

En kardinaal Burke spreekt niet alleen op persoonlijke titel, maar ook namens de andere vier kardinalen die samen met hem de dubia hebben ondertekend. Vooral de conferentie in Rome “The Synodal Babel” (Het synodale Babel) heeft laten zien dat er een belangrijk deel van de Kerk is dat op dezelfde golflengte zit en zich voorbereidt op het “verzet”. Kardinaal Gerhard Müller en andere bisschoppen hebben zich ook publiekelijk uitgesproken voor de Dubia, en veel andere geestelijken zullen zeker volgen.

Er is dus sprake van een open strijd, na jaren van uitputting en achterbakse tactieken om de Kerk te veranderen. Maar het is goed om te begrijpen dat dit niet gewoon een machtsstrijd tussen groepen is. Het is waar dat de overgrote meerderheid van de katholieken, of liever kerkgangers, in wezen onverschillig staat tegenover wat er gebeurt, maar het gaat om de aard van de Kerk zelf, zoals kardinaal Burke op meesterlijke wijze uitlegde in zijn toespraak op 3 oktober: “Het is een botsing tussen degenen die denken dat ze een “nieuwe Kerk” moeten creëren door het vage concept van synodaliteit te gebruiken om de goddelijke openbaring “rekbaar” te maken en degenen die in plaats daarvan verdedigen wat de Kerk in de afgelopen tweeduizend jaar altijd heeft verkondigd”.

2

Een tweede element betreft de strategie van de paus en zijn adviseurs. In slechts drie dagen heeft de Heilige Stoel gebeurtenissen en beslissingen gebundeld die maanden zouden kunnen duren: de al genoemde antwoorden op de eerste dubia van de vijf kardinalen en die van kardinaal Duka, vervolgens de opening van de synode en tegelijkertijd, nog gisteren, de publicatie van de Apostolische Exhortatie Laudate Deum, een aanvulling op de encycliek Laudato si’ die acht jaar geleden werd gepubliceerd.

Dit zijn allemaal belangrijke gebeurtenissen die diepgaande studie en discussie vereisen, maar ze worden in hoog tempo na elkaar afgevuurd, niet vanwege een gebrek aan coördinatie tussen de verschillende bureaus of organisatorische wanorde, maar met een precies doel: meerdere fronten tegelijk openen om debat te voorkomen. Het is onmogelijk om serieus over een kwestie na te denken, alle implicaties ervan te bevatten en het belang ervan te beoordelen als je je met meerdere dingen tegelijk moet bezighouden. Degenen die zich richten op de synode zullen de klimaatbrief over het hoofd zien. Wie zich concentreert op de gênante – en schandalige – Laudate Deum brief en het borderline-debilitaire panel van “getuigen” dat deze vandaag zal presenteren, zal de communie voor hertrouwde gescheidenen en de pogingen om een “nieuwe kerk” op te leggen uit het oog verliezen. In de verwarring zijn de meeste vernieuwingen makkelijker door te drukken, en als je opschudding creëert, wordt het moeilijker voor degenen die zich ertegen willen verzetten om het doel te zien. En in elk geval blijft alles op een oppervlakkig niveau.