2023-D . Commentaar van derdenOn 12 januari 2023 by Redactie

11 januari 2023

Kort voordat hij dinsdag overleed, schreef kardinaal George Pell het volgende artikel voor The Spectator waarin hij de plannen van het Vaticaan voor de komende ‘Synode over Synodaliteit’ hekelde als een ‘giftige nachtmerrie’. Het boekje van de synode, die dit jaar en volgend jaar in twee sessies wordt gehouden, is volgens Pell “een van de meest onsamenhangende documenten die ooit vanuit Rome zijn verstuurd”. Niet alleen is het “in neo-marxistisch jargon gesteld”, maar het  “staat op gespannen voet met de apostolische traditie” en negeert fundamentele christelijke grondbeginselen zoals het geloof in het goddelijk oordeel, de hemel en de hel.

De in Australië geboren kardinaal, die in zijn eigen land de verschrikkelijke beproeving van een gevangenisstraf wegens valse beschuldigingen van seksueel misbruik moest doorstaan voordat hij werd vrijgesproken, was een uitermate moedig man. Hij wist niet dat hij ging sterven toen hij dit stuk schreef; hij was bereid de woede van paus Franciscus en de organisatoren onder ogen te zien toen het werd gepubliceerd. Zijn plotselinge dood kan zijn woorden extra kracht bijzetten wanneer de synode in oktober bijeenkomt.

Damian Thompson

De katholieke bisschoppensynode is nu bezig met het opbouwen van wat zij zien als ‘Gods droom’ van synodaliteit. Helaas is deze goddelijke droom uitgegroeid tot een giftige nachtmerrie, ondanks de  goede bedoelingen die de bisschoppen zeggen te hebben.

Zij hebben een boekje van 45 bladzijden geproduceerd waarin zij verslag doen van de besprekingen van de eerste fase van “luisteren en onderscheidingsvermogen”, die in vele delen van de wereld zijn gehouden, en het is een van de meest onsamenhangende documenten die ooit vanuit Rome zijn verzonden.

Terwijl we God danken dat het aantal katholieken over de hele wereld, vooral in Afrika en Azië, toeneemt, is het beeld radicaal anders in Latijns-Amerika met verliezen aan zowel de protestanten als de secularisten.

Zonder gevoel voor ironie draagt het document de titel “Vergroot de ruimte van uw tent”, en het doel daarvan is niet de nieuw gedoopten – zij die gehoor hebben gegeven aan de oproep tot bekering en geloof – maar iedereen die geïnteresseerd genoeg is om te luisteren. De deelnemers worden opgeroepen gastvrij en radicaal inclusief te zijn: “Niemand wordt uitgesloten”.

Wat moeten we denken van deze potpourri, deze uitstorting van New Age goede wil?

Het document spoort zelfs de katholieke deelnemers niet aan om alle volken tot leerlingen te maken (Matteüs 28:16-20), laat staan om de Verlosser te pas en te onpas te prediken (2 Timoteüs 4:2).

De eerste taak voor iedereen en vooral de leraren, is te luisteren in de Geest. Volgens deze recente update van het goede nieuws is “synodaliteit” als een manier van zijn voor de Kerk niet te definiëren, maar gewoon te beleven. Het draait om vijf creatieve spanningen, beginnend bij radicale inclusie en op weg naar missie in een participerende stijl, waarbij “medeverantwoordelijkheid met andere gelovigen en mensen van goede wil” wordt beoefend. Moeilijkheden worden erkend, zoals oorlog, genocide en de kloof tussen geestelijken en leken, maar alle kunnen worden ondersteund, aldus de bisschoppen, door een levendige spiritualiteit.

Het beeld van de Kerk als een uitdijende tent met de Heer in het midden komt uit Jesaja, en de bedoeling ervan is te benadrukken dat deze uitdijende tent een plaats is waar mensen worden gehoord en niet veroordeeld, niet uitgesloten.

We lezen dus dat het volk van God nieuwe strategieën nodig heeft; geen ruzies en botsingen maar dialoog, waarbij het onderscheid tussen gelovigen en ongelovigen wordt verworpen. Het volk van God moet daadwerkelijk luisteren, zo staat er, naar de roep van de armen en van de aarde.

Vanwege de meningsverschillen over abortus, anticonceptie, de wijding van vrouwen tot het priesterschap en homoseksuele activiteiten zijn sommigen van mening dat over deze kwesties geen definitieve standpunten kunnen worden ingenomen of voorgesteld. Dit geldt ook voor polygamie en echtscheiding en hertrouwen.

Het document is echter duidelijk over het bijzondere probleem van de minderwaardige positie van de vrouw en de gevaren van klerikalisme, hoewel de positieve bijdrage van vele priesters wordt erkend.

Wat moeten we denken van deze potpourri, deze uitstorting van New Age-goede wil? Het is geen samenvatting van het katholieke geloof of de leer van het Nieuwe Testament. Het is onvolledig, staat op belangrijke punten vijandig tegenover de apostolische traditie en erkent nergens het Nieuwe Testament als het Woord van God, maatgevend voor alle onderwijs over geloof en moraal. Het Oude Testament wordt genegeerd, het patriarchaat verworpen en de Mozaïsche wet, inclusief de Tien Geboden, niet erkend.

In eerste instantie zijn er twee punten. De twee laatste synoden in Rome in 2023 en ’24 zullen hun leer over morele zaken moeten verduidelijken, aangezien de Relator (hoofdschrijver en manager) kardinaal Jean-Claude Hollerich de basisleringen van de Kerk over seksualiteit publiekelijk heeft verworpen, omdat ze in strijd zouden zijn met de moderne wetenschap. In normale tijden zou dit hebben betekend dat zijn voortbestaan als Relator ongepast, ja zelfs onmogelijk was.

De synodes moeten kiezen of zij dienaren en verdedigers zijn van de apostolische traditie over geloof en moraal, of dat hun onderscheidingsvermogen hen dwingt hun soevereiniteit over de katholieke leer te laten gelden. Zij moeten beslissen of basisleringen over zaken als priesterschap en moraal kunnen worden geparkeerd in een pluralistisch voorgeborchte waar sommigen ervoor kiezen zonden naar beneden toe te herdefiniëren en de meesten het eens zijn om respectvol van mening te verschillen.

Buiten de synode wordt de discipline steeds losser – vooral in Noord-Europa, waar enkele bisschoppen niet zijn berispt, zelfs niet nadat zij het recht van een bisschop om van de leer af te wijken hadden bevestigd; in sommige parochies en religieuze ordes bestaat de facto een algemeen pluralisme over zaken als het zegenen van homoseksuele handelingen.

Diocesane bisschoppen zijn de opvolgers van de apostelen, de belangrijkste leraar in elk bisdom en het brandpunt van lokale eenheid voor hun volk en van universele eenheid rond de paus, de opvolger van Petrus. Sinds de tijd van de heilige Irenaeus van Lyon staat de bisschop ook garant voor de voortdurende trouw aan de leer van Christus, de apostolische traditie. Zij zijn bestuurders en soms rechters, maar ook leraren en vierders van de sacramenten, en zij zijn niet slechts muurbloempjes of meelopers.

“Vergroot de tent” heeft oog voor de tekortkomingen van bisschoppen, die soms niet luisteren, autocratische neigingen hebben en klerikaal en individualistisch kunnen zijn. Er zijn tekenen van hoop, van effectief leiderschap en samenwerking, maar het document stelt dat piramidemodellen van gezag moeten worden vernietigd en dat het enige echte gezag voortkomt uit liefde en dienstbaarheid. De waardigheid van de doop moet worden benadrukt, niet de ambtelijke wijding, en de bestuursstijlen moeten minder hiërarchisch en meer circulair en participatief zijn.

De belangrijkste actoren in alle katholieke synodes (en concilies) en in alle orthodoxe synodes zijn de bisschoppen. Op een vriendelijke, coöperatieve manier moet dit op de continentale synodes worden bevestigd en in praktijk gebracht, zodat pastorale initiatieven binnen de grenzen van de gezonde leer blijven. De bisschoppen zijn er niet alleen om de juiste procedure te valideren en een “nihil obstat” aan te bieden voor wat zij hebben waargenomen.

Geen van de deelnemers aan de synode, leken, religieuzen, priesters of bisschoppen zijn er bij gebaat dat de synode beslist dat er niet mag worden gestemd en dat er geen voorstellen kunnen worden gedaan. Het doorgeven van alleen de standpunten van het organisatiecomité aan de Heilige Vader, zodat deze kan doen wat hij wil, is een misbruik van de synodaliteit, een buitenspel zetten van de bisschoppen, dat niet gerechtvaardigd wordt door de Schrift of de traditie. Het is geen eerlijk proces en vatbaar voor manipulatie.

Met een enorme marge steunen de katholieken die regelmatig hun godsdienst praktizeren de huidige bevindingen van de synode niet. Evenmin is er veel enthousiasme op hoog kerkelijk niveau. Voortgezette bijeenkomsten van dit soort verdiepen de verdeeldheid en enkelen handige en slimme lui kunnen de warboel en de goede wil uitbuiten. De ex-Anglicanen onder ons wijzen terecht op de toenemende verwarring, de aanval op de traditionele moraal en de opname in de dialoog van neomarxistisch jargon over uitsluiting, vervreemding, identiteit, marginalisering, de stemlozen, LGBTQ en de vervanging van christelijke begrippen als vergeving, zonde, offer, genezing en verlossing. Waarom het stilzwijgen over het hiernamaals van beloning of straf, waarom wordt er gezwegen over de vier uitersten: dood en oordeel, hemel en hel?

Tot nu toe heeft de synodale weg het transcendente verwaarloosd, ja zelfs gedegradeerd, de centrale plaats van Christus verdoezeld met een beroep op de Heilige Geest en wrevel opgeroepen, vooral onder de deelnemers.

Werkdocumenten maken geen deel uit van het leergezag. Ze zijn een basis voor discussie; te beoordelen door het hele volk van God en in het bijzonder door de bisschoppen met en onder de paus. Dit werkdocument heeft radicale veranderingen nodig. De bisschoppen moeten beseffen dat er werk aan de winkel is, in Gods naam, liever vroeger dan later.

George kardinaal Pell