Commentaar van redactieOn 23 mei 2020 by Redactie

Naar aanleiding van de coronamaatregelen van de bisschoppen hebben diverse collega’s mij gebeld met de vraag: wat moeten we ermee? We hebben altijd gehoorzaam willen zijn aan de bisschoppen maar dit soort onzin maakt dat gewoonweg onmogelijk. Tijdens het vragenuurtje op radio Maria “De club van Job” waaraan ik wekelijks op vrijdagmorgen mag meewerken, belde een mevrouw die letterlijk zei: “Toen ik de maatregelen van de bisschoppen las, viel ik bijna van mijn geloof af. Maar hoe zit het nou met de gehoorzaamheid. Moeten wij in dezen aan de bisschoppen gehoorzamen?” Een lastige vraag waarop ik maar aarzelend antwoord heb gegeven. Ik heb wat gestameld over het feit dat maatregelen proportioneel moeten zijn, willen ze aanspraak kunnen maken op gehoorzaamheid. Dat maatregelen een zeker redelijkheid moeten hebben. U ziet in welke gewetensproblemen de bisschoppen de meer fijngevoelige mensen brengen.

Laat ik vooropstellen dat ik, gezien de reacties die ik overal, van links tot rechts, opvang, constateer dat niemand de meeste van de concrete maatregelen in wezen serieus neemt. Nog treuriger is het dat sommige gelovigen – een collega was daardoor het meest geschokt – menen te moeten constateren dat de maatregelen zoals die nu getroffen zijn, getuigen van ongeloof of minstens van gebrek aan geloof bij de bisschoppen.

Een eerste punt dat ik minstens merkwaardig vind voor een maatregel van katholieke bisschoppen, is de datum van ingang van de publiek vieringen. Ik heb in een eerder stuk (De bisschoppen tijdens de pandemie) al gesteld het onzinnig te vinden dat de bisschoppen strenger zijn dan de overheid. De bisschoppen hebben tot nu toe iedere openbare viering verboden terwijl de overheid 30 personen toeliet. Ik heb toen gesteld dat bisschoppen die bedacht zijn het geestelijk heil van hun gelovigen bij de overheid ervoor zouden moeten pleiten meer mensen in de vaak zeer grote kerken toe te laten. Nu mogen er van de bisschoppen vanaf 1 juni eindelijk 30 mensen in de vieringen zijn. De bisschoppen hebben blijkbaar niet in de gaten dat het een dag eerder een hoogfeest is, het slot van het Paasfeest: Pinksteren. Was het, gelovig gezien, niet logischer geweest, de vieringen vanaf 31 mei open te stellen en de priesters te adviseren meerdere Missen te celebreren om zo de gelovigen in staat te stellen nog iets van het Paasfeest te vieren. En dan niet met de voor mij onbegrijpelijke maatregel, dat er maar één Mis mag zijn per dagdeel (hoe verzin je het?). Maar nee, de Mis gaat pas open op tweede Pinksterdag en die dag is door de postconcilaire Kerk afgeschaft, dus daags na de Paastijd!!

Laat ik nogmaals stellen, dat wij natuurlijk passende maatregelen moeten nemen om besmetting te voorkomen. Niemand heeft iets tegen de 1 ½ meter-maatregel. Of tegen het reinigen en ontsmetten van de handen. Maar waarom zou, nu een kapper mij, zonder mondkapje en handschoenen mag knippen en op korte afstand met mij mag praten, zoals kappers nou eenmaal doen, een priester niet een kort moment bij de communie, zonder hoestscherm, bij de gelovigen mogen komen? Zijn haren belangrijker dan de ziel?

Als je maatregelen niet meer uit kunt leggen, wordt het moeilijk ze af te dwingen. Ik zal hieronder een paar maatregelen opnoemen die niemand begrijpt of die men schromelijk overdreven vind:

–        Waarom moet er tot Sacramentsdag gewacht worden tot men communie mag uitreiken?

–        Is het echt zinvol en ziektewerend om op de rare manier, zoals de bisschoppen willen, een kruisteken te maken.

–        Kan iemand mij uitleggen waarom ik het altaar niet mag kussen? Is dat omdat er virussen op kunnen zitten? Of omdat ik er met mijn mond virussen op kan aanbrengen? Beide mogelijkheden zijn tamelijk onwaarschijnlijk?

–        Waar bestaat de gewoonte dat men er lang over doet om het wierookvat te overhandigen? Welke rubriek zegt dat er iets bij gezegd moet worden? Toch verbieden de bisschoppen het.

–        Ik kan me voorstellen dat wijwaterbakken waar iedereen zijn hand in steekt, buiten gebruik moeten blijven. Maar waarom zou je de gelovigen of de kist van een overledene niet met wijwater mogen besprenkelen? Zinnig zou dan wel de maatregel zijn dat de priester vlak van tevoren het wijwater moet zegenen, zodat er vers en zuiver water gebruikt kan worden.

–        En dan het theater bij de communie met het schepje of de pincet, compleet met een plastic hoestscherm met een gat erin! Tot het reinigen van de handen kan ik meegaan maar daarna houdt het absoluut op! Het normale communie uitreiken lijkt mij redelijk veilig. Zelfs het communie uitreiken op de tong is geen probleem als de communicant op zijn knieën zit. Ik heb de recente ervaring dat je dan niemand hoeft aan te raken. Maar veronderstel dat iemand zo scrupuleus is dat hij bang is besmettelijk te zijn of besmet te worden, dan is de mogelijkheid die ik in mijn vorige stuk gesuggereerd heb een redelijke en volkomen veilig alternatief. Je stelt vóór de banken aan de zijkant een credens op, en legt daarop enkele corporales. Bij het communie uitreiken legt de priester enkele geconsacreerde hosties naast elkaar op de corporales. De priester gaat op 1 ½ meter van de credens staan. De communicanten komen één voor één in een processie van anderhalve meter naar voren. De eerste maakt een eerbiedsbetuiging, neemt de Hostie terwijl de priester zegt “Lichaam van Christus”. Dit maakt toch alle potsierlijke pincetten en schepjes overbodig. Overigens verschijnen overal op internet uitgebreide verhandelingen van geleerde canonisten die zeggen dat op grond van de algemene wetgeving in de Kerk de bisschoppen wel de communie op de hand maar nooit de communie op de tong kunnen verbieden. Deze redenering lijkt mij alleszins plausibel. Dit als steun inde rug voor al te angstvallige priesters.

–        Refererend naar de kapper zou ik geen enkele moeilijkheid hebben met dopen waarbij zoveel mogelijk de 1 ½ meter wordt gehandhaafd, afgezien van het dopen zelf en het zalven.

Samengevat:

–        We mogen zeker stellen dat het niet erg wijs is van de bisschoppen dergelijke gedetailleerde protocollen op te stellen die ervan uit lijken te gaan dat pastoors en kerkbesturen niet hun gezond verstand kunnen gebruiken.

–        Gebruik maken van je gezond verstand lijkt beter en goedkoper dan je tot Duitse winkels voor liturgische zaken te wenden om daar een liturgische schep of pincet te bestellen (of nee, twee want je moet tijdens uit uitreiken ook nog kunnen wisselen als je per ongeluk de hand van een communicant hebt aangeraakt; en wat als dat twee keer gebeurt, of moet de koster ondertussen de pincet of schep ontsmetten?)

–        Een goede raad is: doe wat je gezonde verstand je op basis van de maatregelen van de overheid ingeeft en zet als dat nodig is de camera voor de live stream uit. Het is zeer klassiek dat je voor de liturgie niet alles hoeft te zien. Horen is voldoende.

Een raad voor de bisschoppen:

Betrek bij een volgend overleg over maatregelen enkele priesters en gelovigen die de praktijk van het kerkelijk leven kennen. Dat zal een realistisch en acceptabel beleid bevorderen.