2020-DOn 21 maart 2020 by Redactie

Het geloof beleven, wanneer openbare erediensten verboden zijn – Een commentaar van bisschop Athanasius Schneider op de huidige “hygiëne-dictatuur” in enkele landen.

Miljoenen katholieken in de zogenaamde vrije westelijke wereld zullen in de komende weken, of wellicht zelfs maanden, vooral tijdens de Goede Week en de Paasdagen, het hoogtepunt van het gehele liturgisch jaar, beroofd zijn van elke vorm van openbare eredienst – op grond van zowel landelijke als kerkelijke reacties op het uitbreken van het coronavirus (covid-19). De pijnlijkste, meest schokkende reactie is de opschorting van de heilige Missen en de sacramentele heilige Communie.

Op dit moment heerst er een klimaat van vrijwel wereldwijde paniek. De drastische en onevenredige veiligheidsmaatregelen – het onttrekken van fundamentele mensenrechten, zoals bewegingsvrijheid, vrijheid van vergadering en vrijheid van meningsuiting – wekken de indruk, alsof ze beantwoorden aan een nauwkeurig plan dat wereldomvattend georganiseerd is.

Een belangrijk bijverschijnsel van deze nieuwe “hygiëne-dictatuur”, die zich over de hele wereld verspreidt, is het steeds nadrukkelijker geformuleerde, compromisloze verbod op diverse vormen van openbare erediensten. De huidige situatie van een verbod op openbare erediensten in Rome, brengt de Kerk terug naar de tijd van een vergelijkbaar verbod van de christelijke eredienst, dat in de eerste eeuwen door de heidense Romeinse keizers werd uitgevaardigd.

Geestelijken, die het onder zulke omstandigheden wagen, de heilige Mis in aanwezigheid van de gelovigen te vieren, kunnen bestraft of gevangen genomen worden. Zulk een “hygiëne-dictatuur” heeft tot een situatie geleid, die de sfeer van de catacomben ademt, van een vervolgde Kerk, van een ondergrondse Kerk, vooral natuurlijk in Rome. Paus Franciscus, die op 15 maart jl. eenzaam en met wankele schreden door de verlaten straten van Rome ging, op zijn bedevaart van de icoon,  “Salus populi Romani”, in de kerk van Santa Maria Maggiore naar het wonderdadige kruis in de Kerk San Marcello, bood een apocalyptisch beeld. Het herinnerde aan de volgende beschrijving uit het derde deel van de geheimen van Fatima (onthuld op 13 juli 1917): “De heilige vader ging door een half verwoeste stad, half sidderend, met wankele schreden, gekweld door pijn en verdriet.”

Hoe moeten katholieken op zo’n toestand reageren, hoe moeten ze zich daarin gedragen? Wij moeten deze situatie als een beproeving uit de hand van de goddelijke voorzienigheid aanvaarden, die ons grotere geestelijke voordelen brengt dan wanneer die ons bespaard waren gebleven. Men kan deze situatie als een goddelijk ingrijpen zien in de huidige ongekende crisis van de Kerk. God benut nu deze situatie om de Kerk te reinigen, om de verantwoordelijken in de Kerk wakker te schudden, allereerst de paus en de bisschoppen – om hen wakker te schudden uit de illusie van een mooie moderne wereld, uit de verleiding om te flirten met de wereld, uit het verstrikt zijn in tijdelijke, aardse zaken. De machten van deze wereld hebben de gelovigen nu met geweld gescheiden van hun herders. De geestelijkheid wordt door regeringen voorgeschreven om de liturgie zonder gelovigen te vieren.

Dit huidige zuiverende ingrijpen van God is in staat om ons allen datgene te laten zien wat in de Kerk echt wezenlijk is: het eucharistisch Offer van Christus met Zijn Lichaam en Bloed en het eeuwige heil van de onsterfelijke zielen. Mogen diegenen in de Kerk, die zo onverwacht en plotseling beroofd werden van het echt wezenlijke, nu ermee beginnen om de waarde ervan dieper te erkennen en te waarderen.

Ondanks de pijnlijke situatie, dat zij beroofd zijn van de heilige Mis en de heilige Communie, moeten katholieken zich nu niet overgeven aan moedeloosheid of zwaarmoedigheid. Ze moeten deze beproeving aanvaarden als een gelegenheid tot het verkrijgen van buitengewoon rijke genaden, die de goddelijke voorzienigheid voor hen bereid heeft. Veel katholieken hebben nu als het ware de mogelijkheid om de situatie in de catacomben, in de ondergrondse Kerk, van heel nabij te ervaren. Men mag hopen, dat een dergelijke situatie nieuwe geestelijke vruchten voortbrengt in de vorm van belijders van geloof en heiligheid.

Deze situatie dwingt katholieke gezinnen letterlijk om de ervaring te beleven van een “Huiskerk”. Omdat er zelfs niet op zondagen de mogelijkheid is om aan de heilige Mis deel te nemen, moeten katholieke ouders hun gezinnen thuis om zich heen verzamelen. Ze zouden dan thuis een heilige Mis via de televisie of via internet kunnen volgen, of – als dat niet mogelijk is – zouden ze een gebedsuur kunnen houden om de dag des Heren te heiligen en zich zo geestelijk met de heilige Missen te verbinden, die in hun stad, en waar mogelijk zelfs in hun onmiddellijke nabijheid, door priesters achter gesloten deuren gecelebreerd worden. Zulk een zondags gebedsuur, dat in een “Huiskerk” gehouden wordt, zou bijvoorbeeld op de volgende manier gestalte gegeven kunnen worden: rozenkransgebed, lezing van het zondagse Evangelie, boeteviering, geestelijke Communie, litanie, gebed voor lijdenden en stervenden, voor vervolgden, voor de paus en de priesters, gebed om het einde van de huidige lichamelijke en geestelijke epidemie.

Een katholiek gezin zou bovendien op de vrijdagen in de Vastentijd de kruisweg kunnen bidden. Ouders zouden daarenboven op zondagnamiddagen of ’s avonds met hun kinderen bijeen kunnen komen en hen voorlezen uit het leven van heiligen, met name zulke verhalen, die uit de tijden van vervolging zijn.

Katholieken die nu geen heilige Mis kunnen bijwonen en de heilige Communie niet sacramenteel kunnen ontvangen, en dat misschien maar voor de korte periode van enkele weken of maanden, kunnen nadenken over de tijden van vervolging, toen gelovigen vele jaren lang geen heilige Mis konden bezoeken en andere Sacramenten konden ontvangen, zoals bijvoorbeeld tijdens de communistische vervolging in vele regionen van het Sovjetimperium.

Mogen de volgende woorden van God alle katholieke sterken, die er juist nu onder lijden, dat ze van de heilige Mis en de heilige Communie verstoken blijven:

“Verwondert u niet over de brand die in uw midden woedt om u te louteren, alsof u iets ongewoons overkomt. Verheug u veeleer, juist in de mate dat gij deel hebt aan het lijden van Christus; dan zult gij juichen van blijdschap, wanneer Zijn heerlijkheid zich openbaart.” (1 Petrus 4,12-13)

“Gezegend is God, de Vader van onze Heer Jezus Christus, de Vader vol ontferming en de God van alle vertroosting. Hij troost ons in al onze tegenspoed, zodat wij in staat zijn anderen te troosten in al hun noden, met de troost die wij van God ontvangen.” (2 Kor.1,3-4)

“Die beproevingen dienen om de deugdelijkheid van uw geloof te bewijzen, dat zoveel kostbaarder is dan vergankelijk goud, dat toch ook door vuur gelouterd wordt. Dan zal, wanneer Jezus Christus zich openbaart, lof, heerlijkheid en eer Uw deel zijn.” (1 Petrus 1,7)

In tijden van afschuwelijke vervolging van de Kerk gaf de heilige Cyprianus van Carthago (+ 258) de volgende opbouwende leer over de waarde van het geduld:

“Geduld verstevigt de grondvesten van ons geloof, waarop zich de vermeerdering van onze hoop kan verheffen. Zij leidt ons handelen, zodat wij op de weg van Christus blijven, terwijl we in Zijn geduld voortgaan. Hoe groot is Jezus, de Heer, en hoe groot is Zijn geduld, nu Hij, die in de hemel aanbeden wordt, zich niet op aarde wreekt! Geliefde broeders, wij willen in onze vervolgingen en lijden naar Zijn geduld kijken; wij willen gehoorzaamheid betrachten, vervuld van de verwachting van Zijn wederkomst.” (De patientia, 20;24)

We willen met heel ons vertrouwen bidden tot de Moeder van de Kerk en de machtige voorspraak inroepen van haar onbevlekt Hart, opdat de huidige situatie, waarin wij beroofd zijn van de heilige Mis, rijke geestelijke vruchten voor de ware vernieuwing van de Kerk moge brengen, na tientallen jaren van een binnen de Kerk plaatsgevonden vervolging van ware katholieken, geestelijken zowel als gelovigen. Laten we luisteren naar de volgende inspirerende woorden van de heilige Cyprianus:

“Als de reden van de catastrofe bekend is, dan wordt er meteen een geneesmiddel gevonden voor de wonde. De Heer heeft gewenst, dat Zijn gezin op de proef werd gesteld; en omdat een lange vrede de door God gegeven kerkelijke discipline heeft bedorven, heeft de hemelse tuchtiging ons geloof weer opgewekt, dat verslapt – ik zou bijna willen zeggen: diep geslapen heeft; en hoewel wij voor onze zonden erger hebben verdiend, heeft de allerbarmhartigste Heer de dingen zo gematigd, dat alles wat gebeurd is, eerder als een beproeving dan als een vervolging gewerkt heeft.” (De lapsis, 5)

Moge God geven, dat deze korte beproeving, die bestaat uit het verbod van openbare erediensten en de heilige Mis, in de harten van paus en bisschoppen een nieuwe apostolische ijver doet ontsteken voor de hun door God toevertrouwde altijddurende geestelijke schatten: de ijver voor de heerlijkheid en eer van God, voor de ene ware Jezus Christus en Zijn Offer van Verlossing, voor de centrale betekenis van de Eucharistie en haar sacrale en verhevene manier van celebreren, voor de hoogste eerbied jegens het eucharistische Lichaam van Christus; een nieuwe ijver voor de redding van de onsterfelijke zielen en voor een kuise, apostolisch gezinde geestelijkheid. Letten we nog eens op de bemoedigende woorden van de heilige Cyprianus: “Aan de Heer komt lofprijzing toe, Zijn weldaden en geschenken mogen met dankzegging geprezen zijn, zelfs in de tijd van de vervolging is onze stem niet opgehouden te danken. Want zelfs een vijand heeft niet eens zoveel macht, dat hij ons, die de Heer van ganser harte met ons leven en al onze kracht liefhebben, ervan zou kunnen afhouden om altijd en overal te spreken over Zijn weldaden en die te prijzen. De in de gebeden van alle gelovigen lang verwachte dag is aangebroken; en na de erge en verschrikkelijke duisternis van een lange nacht, straalde de wereld, overstroomd door het Licht des Heren.” (De lapsis, 1)

19 maart 2020

+ Athanasius Schneider,

hulpbisschop van het aartsbisdom van de heilige Maria in Astana, Kazachstan