Todos, todos, todos….
Dat was de steeds weer herhaalde mantra van paus Franciscus op de wereldjongerendagen. En deze uitroep staat wel zo’n beetje model voor de theologische opvattingen van de paus. De Kerk mag niemand uitsluiten, de Kerk moet inclusief zijn. Iedereen hoort erbij. De “tent van de Kerk” moet zo wijd worden dat iedereen erin past: “iedereen, iedereen, iedereen….”
De Synode over synodaliteit gaat over een dergelijke Kerk van iedereen. Daarom mag ook zogenaamd iedereen meepraten, vooral de mensen die zich buitengesloten voelen: de gescheiden hertrouwde mensen, de homofielen, de vrouwen, de polygame mensen, de ongehuwd samenwonenden, zelfs de atheïsten.
Volgens de paus moet de Kerk op de eerste plaats een “luisterende Kerk” zijn. In het naar elkaar luisteren zou zich de Heilige Geest manifesteren en openbaren wat Hij hier en nu van de Kerk verwacht.
Mensen die zich in de Kerk beroepen op de Traditie noemt hij “indietristen” (een pauselijke neologisme, afgeleid van het Italiaanse “indietro” wat “naar achteren gericht” betekent), mensen dus die met de rug naar de toekomst staan. Getuige het interview met de paus op de terugvlucht vanuit Mongolië weet de paus dat er, vooral in Amerika, veel kritiek op hem is. Hij kent het geschrift “Het Synodale proces is een doos van Pandora” (hier digitaal te vinden) met een voorwoord van kardinaal Burke. Dit geschrift bestaat uit 100 vragen en antwoorden over de synode. De mensen die dit geschrift steunen, noemt de paus steriel als gedestilleerd water. Daarmee gaat hij niet op de inhoud in maar bedient zich van de in woke-kringen algemeen gebruikelijke methode om mensen met een andere mening verdacht te maken en van negatieve etiketten te voorzien. En het werkt: de media spreken al van “extreem traditionalistische katholieken” als het over normale orthodoxe katholieken (bestaan er eigenlijk wel andere katholieken?) gaat. Trouwens iedereen mag volgens paus meepraten in een synodale Kerk. Maar is dat wel zo? Waar zijn de “ dubiakardinalen, voor zover ze nog in leven zijn? Zijn zij door paus in de synode benoemd? Het loopt over van figuren als James Martin sj, kardinaal Hollicher sj, kardinaal Cupich etc, maar waar zijn figuren als de kardinalen Burke, Sarah of Mϋller, of aartsbisschop Gänswein? Die zijn al langer als “ongewenst katholiek” met een pauselijk trap na van het kerkelijk toneel afgevoerd.
De paus schermt ermee dat synodaliteit in het eerste millennium een leidend begrip is geweest. Hij wil dat leidend begrip opnieuw oppakken. Maar is dat wel zo? Is synodaliteit zoals de paus dat verstaat een leidend begrip geweest? Nee, dat is het niet. Inderdaad, de eerste eeuwen waren er veel synodes. Wat er in de Kerk moest gebeuren, werd besproken op plaatselijke synodes. Maar dat waren geen bijeenkomsten waar iedereen mee mocht praten. Nee, het waren allemaal bijeenkomsten van bisschoppen. En dat is iets wat de paus verzwijgt. Hij suggereert met het woord synode dat hij iets doet wat in de Kerk heel oude en solide papieren heeft, maar dat is niet zo. In de delen van de Kerk waarin der synodaliteit een levende werkelijkheid is gebleven zoals in de Oosterse Kerken, zijn synodes bijeenkomsten van alleen maar bisschoppen.
Een dat is niet zo gek. Immers de bisschoppen zijn de herders van de Kerk in Jezus’ naam. Zij geven leiding aan de Kerk, niet in opdracht van de gelovigen maar in opdracht van Christus zelf. Dat is de betekenis van de apostolische successie in de Kerk maar daar hoor je de paus niet over. Natuurlijk is het verstandig als de bisschoppen de gelovigen raadplegen. Maar bij dat raadplegen staat niet centraal wat iedereen of de meerderheid wil, maar wat vanuit het overgeleverde geloof dient te gebeuren. Niet iedereen heeft evenveel stem in de Kerk. Naarmate je sterker gelooft, zal het advies voor de bisschoppen waardevoller (dienen te) zijn. Dat de paus nu leken met stemrecht is de synode benoemd, is in de kerkgescheidenis ongekend en gaat in tegen de fundamentele structuur van de Kerk waarin de bisschoppen (en niet de leken) de hiërarchische leiders zijn omdat zij in de kracht van de Heilige Geest Christus vertegenwoordigen.
En dan de stelling van de paus, dat de Kerk vooral een luisterende Kerk moet zijn. Dat blijkt nergens uit heel de bijbel en uit heel de kerkgeschiedenis. Het verkondigen van het evangelie is de belangrijkste taak van de Kerk, te pas en te onpas, zoals Paulus zegt. Ook in de omgang van Jezus met de mensen heeft de verkondiging de overhand op het luisteren. Ik weet niet of wij ooit christen geworden waren als Willibrord en Bonifatius een synodaal proces met onze heidense voorvaders waren gestart om in hen de vonken van de Heilige Geest te ontdekken. Gelukkig hadden zij rigoureuzere en overtuigender methodes.
De missionering is de opdracht van de Kerk maar ik ben bang dat door de “synodaliteit” de missionering alleen maar zal afnemen, Daarvoor hoef je in de Kerk alleen maar om je heen te kijken.
Om dan terug te komen op de todos-mantra van de paus. Natuurlijk heeft hij van de ene kant gelijk in zoverre dat iedereen uitgenodigd wordt de Kerk binnen te gaan. Niemand is uitgesloten. Maar dat wil niet zeggen dat iedereen binnen mag komen want de weg en de poort naar de hemel zijn volgens Jezus zelf smal. Er is geen brede weg de Kerk in. Je hoeft niet volmaakt te zijn maar je moet wel aan de objectieve eisen van het christen zijn (willen) voldoen of je van je zonden willen bekeren, anders ben je wel met je lichaam in de Kerk maar niet met je ziel. Dan dient je lidmaatschap tot niets.
Vanaf het nieuwe testament heeft de Kerk tuchtmaatregelen gekend en is het duidelijk dat iedereen uitgenodigd wordt, maar niet iedereen tot de Kerk behoort en dat door eigen toedoen.
Hier hebben we hetzelfde probleem als bij de bewust verkeerde vertaling in het missaal van de consecratiewoorden over de wijn. Er staat vergoten “ pro multis” voor velen en dat staat in alle nieuwtestamentische instellingsverhalen. Maar toch vertaalt men eigenwijs “ voor allen”. Dat komt omdat men er stilzwijgend (en tegen het bijbels getuigenis in) van uitgaat dat niemand verloren gaat omdat God een barmhartige God is. De paus lijkt soms ook van die gedachte uit te gaan. Iedereen hoort erbij wat je ook doet, hoe je ook leeft. We moeten je alleen in de Kerk proberen iets verder te brengen. Wat dat “verder” is, is ook niet helemaal duidelijk, zoals alles vaag, ambigu en onduidelijk is.
In dit kader passen ook de “fratelli tutti”: we zijn op de wereld allemaal broeders en zusters van elkaar. Dat is geen nieuwtestamentische terminologie. In de nieuwtestamentische theologie worden wij pas broeders en zusters van elkaar als wij door de doop in Christus herboren zijn uit water en Heilige Geest. Die nieuwtestamentische boodschap wordt door paus Franciscus volledig ondergesneeuwd door ons in de scheppingsorde al broeders en zusters te noemen. Dan maakt het ook niet heel veel meer uit welke godsdienst we hebben. Die zijn volgens Franciscus tot allemaal door God gewild.
Is in dit verband de Pachamama afgoderij in de Vaticaanse tuinen toevallig? Ik denk het niet.
Is het toevallig dat een Braziliaanse bisschop de communie uitreikt aan een Arabische Sjeik en zich ter verdediging beroep op paus Franciscus.
Is het toevallig dat de aartsbisschop van Lissabon zegt dat de wereldjongerendagen de jeugd niet willen bekeren tot Christus maar ze tot goede wereldburgers willen maken.
Nee, dit is allemaal todos, todos, todos.
Een hoe meer todos, hoe minder katholiek geloof
en hoe minder Christus.
12 september feest van de Naam van Maria
C. Mennen pr
Dutch
Comments