2025-R . Commentaar van redactieOn 6 september 2025 by Redactie

Het Tweede Vaticaans Concilie werd gepresenteerd als de grote vernieuwing van de Kerk en nog steeds zijn er veel mensen, ook in de hiërarchie die dit, tegen beter weten – in zo lijkt het -, blijven volhouden. Iedere kritiek op het Concilie lijkt als een soort ketterij beschouwd te worden. En dit terwijl we duidelijk kunnen constateren dat de feitelijke vruchten van het Concilie, ook na 60 jaar nog, discutabel en veel opzichten desastreus blijken te zijn, vooral in het Westen waar de kerken leeglopen, het katholiek onderwijs is verdampt, priester- en kloosterroepingen uitblijven en de Kerk in het publieke domein en als klassieke verdedigster van de moraal verwarrend en met vele monden spreekt. Ook in Zuid-Amerika heeft de politieke bevrijdingstheologie die zich op het Concilie beroept grote delen van de gelovigen van zich vervreemd en in de armen van Pinksterkerken gedreven die nog wél een antwoord lijken te hebben op de geestelijk nood van de mensen.

Het Concilie heeft blijkbaar de deur opengezet voor een ideologie die in de kern wezensvreemd is aan het traditioneel katholicisme. En die ideologie die onder de postconcíliaire pausen tot aan Franciscus al virulent was maar nog vanuit de top van de Kerk, zij het niet al te effectief, werd bestreden, is onder Franciscus leidend geworden. Kort gezegd: het is niet meer de Kerk die met haar boodschap de wereld probeert te kerstenen maar het  is de wereld die de Kerk blijkbaar  moet veranderen. Niet voor niets was de wereld (met name ook de vrijmetselarij en de globalisten) zo blij met Franciscus. Met hem leken Kerk en wereld dezelfde taal te spreken. Niet Christus en zijn waarheid stonden nog centraal maar de wereld (het klimaat, de sdg’s, een wereldregering, de eenheid van alle religies). De paus sprak in internationale gremia nog nauwelijks over Christus maar alleen nog over vrede en de zorg voor het gemeenschappelijke huis. De Heilige Geest heeft in belangrijke mate plaats moeten maken voor de geest van de wereld. Of erger nog: de geest van de wereld wordt geïdentificeerd met de Heilige Geest zoals lijkt te gebeuren in de van de wereld gekopieerde processen van het synodale proces in de wereldkerk en nog erger de Synodale Weg in Duitsland. Het zijn even zovele (al dan niet verkapte) pogingen de apostolische structuur van de Kerk en de evangelische waarheid (met name de moraal) aan te passen aan wereldse normen. Het resultaat is zoals gezegd desastreus en dreigt de Kerk te vernietigen. Paus Paulus VI heeft gezegd dat het Concilie beoogde de ramen van de Kerk naar de wereld te openen maar dat door de open kieren de rook van Satan de Kerk was binnengedrongen. Dat is maar al te waar gebleken.

Kritiek op deze ontwikkeling binnen de Kerk is nauwelijks toegestaan. Gezonde kerkelijke theologie aan universiteiten en hogescholen zijn nauwelijks te vinden. Ordes als de jezuïeten die in het verleden steunpilaren voor de katholieke orthodoxie waren, zijn nu grotendeels de nieuwe orde toegedaan en oefenen hun verderfelijke invloed op de Kerk uit in het proclameren van een nieuwe moraal en een marxistische ordening van de maatschappij. Theologen die het er niet mee eens zijn worden gecanceld. Een recent voorbeeld daarvan is de aartsbisschop van Detroit die drie gerenommeerde seminarieprofessoren ontslaat omdat ze voorzichtige en respectvolle kritiek hebben op sommige uitlatingen van paus Franciscus. En zo zijn er talloze voorbeelden. Tekenend zijn de Romeinse visitaties van met name jonge bloeiende congregaties. Ook het zonder vorm van proces afzetten van de orthodoxe bisschoppen die hun mond open doen of te veel roepingen hebben. Het is onder Franciscus aan de orde van de dag geweest. En het gaat nog steeds door. Het bloeiende orthodoxe cisterciënzerklooster Heiligenkreuz in Oostenrijk met een door paus Benedictus hoog geprezen theologische faculteit, ligt nu onder vuur en is voorwerp van een Romeins visitatie. Wie een hond wil staan vind altijd wel een stok. Een formele aanleiding voor een visitatie is gauw gevonden en de schade is enorm. En dat lijkt ook de bedoeling. Merkwaardig is het wel dat heterodoxe clubjes en ordes van een dergelijk visitatie verschoond blijven. Brave biddende nonnen worden opgezadeld met bloemetjesjurkennonnen die hen namens Rome komen visiteren en hen komen vertellen dat ze te braaf en niet bij de tijd zijn. Franciscus is weliswaar dood maar zijn geest waart nog steeds door Rome en door de Kerk. De rustige serene Leo is gelukkig geen Franciscus maar of hij de kracht bezit de augiasstal binne afziebare tijd op te ruimen is de vraag.

Een belangrijk voertuig van de “geest van het Concilie” is de vernieuwde liturgie. Hiermee worden immers de meeste mensen bereikt. Een hardnekkig misverstand is dat het Concilie zelf deze vernieuwing gewild heeft. Leest u er de Constitutie over de Liturgie maar op na. Het merendeel van de feitelijk doorgevoerde vernieuwingen wordt niet genoemd. En soms (bijv. wat betreft het Latijn en het gregoriaans) heeft het Concilie zelfs het tegendeel aanbevolen van wat uiteindelijk gebeurd is. Daarmee is de vernieuwde liturgie een perfect voorbeeld van een hervorming in de zogenaamde “geest van het Concilie” die tegen de wil van het Concilie brak met organisch gegroeide tradities vanaf de eerste eeuwen van de Kerk en verving door wat paus Benedictus een “laboratoriumliturgie” noemde, geconstrueerd door met verlichtingsideologie geïnfecteerde liturgisten met steun van een zwakke, weifelende Paulus VI. Het is ook de vernieuwde liturgie die in rap tempo de mensen de kerk uitgejaagd heeft. De eerbied in de kerk verdween, de meest vreemde muziek deed zijn intrede. Talloze mensen hebben nadien tegen mij gezegd dat ze zich verraden voelden: immers wat ze tot dan toe als heilige hadden beschouwd, leek niet heilig meer te zijn. Het omkeren van de altaren, de profanatie van het priesterkoor door koren die het meer om hun eigen performance dan de eer van God ging; de priester die van een offeraar veranderde in een entertainer en community builder, dat alles en nog veel meer leidde tot de exodus van mensen die God en zijn mysteries zochten en nu stenen voor brood kregen.

Het verweer van de verdedigers van de nieuwe liturgie is, dat we dan alleen focussen op de misbruiken. Als de nieuwe liturgie maar waardig en correct zou worden gevierd. Dan zou het zeker een stuk beter zijn maar het is klip een klaar dat de misbruiken in de nieuwe liturgie over heel de wereld voorkomen. En dan heb ik het over eigenmachtig veranderen van riten en teksten waardoor niet meer de leer en de traditie van de Kerk weerspiegeld wordt maar de niet al te katholieke opvattingen van een bepaalde priester of een werkgroep. Het is niet toevallig dat in de VS het geloof in de werkelijk tegenwoordigheid van Jezus in brood en wijn onder de kerkgangers zo sterk is teruggegaan. De wijze van vieren is daarop zeker van invloed.

De laatste jaren is in heel de Westerse wereld een tegenbeweging gaande. Terwijl de kerkpopulatie vergrijst, dienen zich in toenemende maten jongeren aan die op zoek zijn naar zekerheid, naar traditie, naar waarheid, naar mysterie. Ze vinden dat in de katholieke Kerk maar met name in de kerkelijke traditie en in traditionele groeperingen. Ze voelen zich sterk aangetrokken tot de traditionele Latijnse liturgie, tot de leer en de moraal van de Kerk. Ze hebben minder tot niets met de “geest van het concilie”. En zo ontstaat er een kloof die in toenemende mate een generatiekloof aan het worden is. Aan de ene kant hebben we de slinkende grijze groep die grotendeels gevormd is door de “geest van het Concilie” en vijandig staat tegenover traditionele liturgie en tegenover een duidelijke katholieke prediking en aan de andere kant de kleine, groeiende groep jongeren met hang naar traditie en duidelijke katholiek prediking. Veel priesters gaan de confrontatie niet aan; ze doen lichte concessies op liturgisch terrein en preken over onderwerpen die niet controversieel zijn. Zo blijft de grijze rest tevreden. De jongeren stemmen met hun voeten en gaan naar waar het wel duidelijk en goed is. En o wee, de enkele priester die zich wel aan de canoniek voorschriften houdt en durft te preken over de heiligheid van het huwelijk en de onheiligheid van andere verbintenissen, preekt over zonde, verlossing, vergeving, oordeel, hij krijgt de toorn van de grijze rest met een beroep op de “geest van het Concilie” over zich heen. Er gaan dan petities naar de bisschop om van deze priester verlost te worden.

Tegen beter weten in blijft men geloven “in de geest van het Concilie” en vindt men de jonge katholieken en de jonge priesters naar het woord van paus Franciscus “indietristen”, mensen die met de rug naar de toekomst staan. Zo wordt de toekomst van de Kerk geblokkeerd mede omdat de hiërarchie en de mensen die verantwoording dragen  voornamelijk tot de “grijze rest” behoren. Zo schijnt de rector van ons seminarie verzucht te hebben dat de priesterkandidaten die zich melden zo vreselijk ouderwets zijn en dus volgens hem eigenlijk minder geschikt. Hij begrijpt oprecht niet dat de tijden veranderd zijn, dat de “geest van het Concilie” geen toekomst heeft. Maar ik ben er gerust op dat de echte vernieuwing zich via de jeugd langzaam maar zeker zal doorzetten. De ware Heilige Geest zit niet stil.

Zo mocht de gemeenschap van de traditionele Mis in Oss afgelopen zondag drie jongemannen die met die gemeenschap verbonden zijn,  feestelijk uitzwaaien bij hun vertrek naar het seminarie van het traditionele Instituut Christus Koning en Hogepriester in Gricigliano in Italië. De ware Geest is niet te stuiten.

C. Mennen pr

Aan de vooravond van het feest van Maria Geboorte, Moeder van de Kerk en Moeder van de priesters