Hoogstens “uwe heiligheid”….
Het grootste gedeelte van mijn leven heb ik het niet voor mogelijk gehouden dat ik grote vraagtekens zou zetten bij het functioneren van een paus van Rome. Wij zijn opgevoed in grote eerbied voor de Romeinse Pontifex en bovendien, hoewel individueel verschillend, gedroegen de pausen die ik heb meegemaakt, tot aan Franciscus, zich waardig en bedachtzaam. Ze waren stuk voor stuk verdedigers van de katholieke waarheid naar wie je als priester in verwarrende tijden met een gerust hart kon verwijzen: “Luister naar de paus, dan blijf je in de katholieke waarheid.”. Ik heb geen van hen ooit persoonlijk ontmoet, maar ik zou hen in liefde met “heilige vader” hebben aangesproken. Ze waren immers vaders in het geloof.
Die vraagtekens zet ik wel bij het functioneren van paus Franciscus. Hij gedraagt zich niet waardig en bedachtzaam. Ik zie hem niet als verdediger van de katholieke waarheid. Ik merk dat ik in mijn preken niet meer verwijs naar de paus van Rome als het baken van de waarheid. Ik heb hem nog nooit persoonlijk ontmoet, maar als een dergelijke ontmoeting zich zou voordoen, zou ik het niet verder brengen dan “uwe heiligheid”.
Er zijn verschillende mensen die zeggen: “de paus is een echte jezuïet” en ze bedoelen daar dan mee een man van duidelijke dubbelheid, die het ene zegt en het andere doet. Iemand met een verborgen (wat heet?) agenda die de Kerk weg probeert te sturen van de duidelijke traditionele bakens maar anderzijds probeert de grenzen van de rechtgelovigheid meestal niet te overschrijden. Daarmee krijgt hij de liberale katholieken (voor wie het nog niet hard genoeg gaat maar in ieder geval in de goede richting) en de orthodoxe katholieken die de paus vooral met een katholiek oor willen beluisteren aan zijn kant. Men probeert iedere keer weer te bewijzen dat de paus geen ketterijen verkondigt en niet van de kerkelijke leer afwijkt. Daarvoor heeft men een flink staaltje van theologisch jongleren over. En ik begrijp dat ook. Welke katholiek kan het accepteren dat de paus niet katholiek is? Ik niet en ik wijs dus de manco’s in het pauselijk spreken en optreden aan. Veel andere katholieken kunnen dat ook niet, maar wringen zich in allerlei bochten om aan te tonen dat ik het fout heb en dat je de uitspraken van de paus katholiek kunt en moet verstaan, zelfs als de paus zelf dat verstaan uitsluit zoals bij “Amoris Laetitia”. Bij de beruchte voetnoten hebben de Argentijnse bisschoppen verklaard dat onder bepaalde voorwaarden gescheiden en burgerlijk hertrouwde paren de communie mochten gaan waarop de paus prompt verklaarde dat dit de enige goede uitleg van de exhortatie was. Hoezo katholieke interpretatie?
Nu heeft de paus voor 2021 een jaar ter ere van de Heilige Jozef uitgeroepen. Voorwaar een lofwaardig katholiek streven. En ik hoor hele scharen van katholieken roepen: “Zie je wel, hoe katholiek de paus is!” Maar meteen daarna kondigt hij voor hetzelfde jaar een herdenkingsjaar af voor vijf jaar Amoris Laetitia, om de inhoud daarvan uit te diepen. Om het ongevaarlijker te laten klinken wordt het een jaar voor huwelijk en gezin genoemd. Want tegen dit laatste kan niemand tegen zijn. Integendeel, dat is heel hard nodig. Maar niet aan de hand van het dubieuze en op bepaalde punten ronduit giftige Amoris Laetitia. Waar blijft het degelijke en zeker niet achterhaalde Familiaris Consortio van de H. Johannes Paulus II uit 1981?
Hieronder nog een vertaling van een recent stuk van Sandro Magister over deze merkwaardige en vreemde paus:
Nepsynodaliteit. Het is gewoon Franciscus die baas is, op zijn eigen manier…
Dat paus Franciscus “absolute en ongebreidelde macht uitoefent, willekeurig in de ware zin van het woord”, blijkt nu zowel uit een inventarisatie van zijn handelingen als monarch van de kleine Vaticaanse staat – zoals in de vorige post van Settimo Cielo – als uit een politieke analyse van zijn machtsuitoefening, zoals in het hoofdartikel van de historicus Ernesto Galli della Loggia in de “Corriere della Sera” van 20 december jongstleden.
Maar naast het staatshoofd is er ook en vooral Franciscus de pastor, die zich herhaaldelijk heeft uitgesproken voor niet het monocratische, maar het “synodale” leiderschap voor de universele Kerk.
En dit is wat de aartsbisschop en theoloog Bruno Forte, 71, wilde benadrukken in zijn antwoord aan Galli della Loggia in de “Corriere” van 2 januari, waarbij hij een in zijn ogen zeer leerzaam voorbeeld gaf, dat van de dubbele gezinssynode van 2014 en 2015.
Forte was de “speciale secretaris” van die synode, dat wil zeggen de sleutelfiguur in de ontwikkeling van die synode, die door Franciscus tot deze rol kreeg toebedeeld. En hij herinnert zich:
“In de lange audiëntie die Paus Franciscus mij voor het begin van het werk verleende, waarin we spraken over de te behandelen onderwerpen en de mogelijke perspectieven, legde hij mij duidelijk zijn ideeën uit, waarbij hij benadrukte hoe hij er alléén over had kunnen beslissen vanwege het gezag dat eigen is aan de opvolger van Petrus, maar dat hij dat niet had willen doen, om tot conclusies te kunnen komen die door heel het episcopaat zouden worden gedeeld in de collegiale uitoefening van zijn autoriteit“.
Gedeeld door het hele episcopaat? Voor Forte is er geen twijfel mogelijk:
“Ik kan zeggen dat het zo was en dat de vernieuwingen die ‘Amoris Laetitia’ introduceerde met betrekking tot bijvoorbeeld de pastorale zorg voor gekwetste gezinnen, ontwikkeld en gedeeld werden door het hele episcopaat. Het idee van Franciscus dat de houding ten opzichte van echtparen in crisis de liefde van God voor hen zou moeten uitdrukken, is het idee dat unaniem heeft gezegevierd. Niet de uitoefening van de absolute macht, kortom, maar de overtuigingskracht van de barmhartigheid heeft het primaat ervan bevestigd“.
*
Dus ze zijn het allemaal eens, de bisschoppen met de paus, over het toelaten van de gescheiden en hertrouwde eucharistieviering? Geen sprake van. Want als men nog eens teruggaat naar wat Forte zelf kort na de publicatie van “Amoris Laetitia” – het document waarmee Franciscus zijn conclusies over de synode trok – in het openbaar heeft gezegd, verandert het beeld radicaal. Het was 2 mei 2016 en Forte, aartsbisschop van Chieti en Vasto, sprekend in de gemeentelijke schouwburg van deze laatste stad, bracht het antwoord dat Franciscus hem – waarschijnlijk in hetzelfde présynodale “langdurige audiëntie” als hierboven genoemd – had gegeven op zijn vraag hoe hij verder moest gaan in de synode over het controversiële onderwerp van de communie voor niet kerkelijk gehuwde echtparen:
“Als we expliciet spreken over de communie voor de gescheiden en hertrouwde mensen, dan weet je niet wat een troep deze [de kardinalen en bisschoppen die ertegen zijn – red] gaan maken! Laten we het er dus niet direct over hebben, u zorgt ervoor dat de voorwaarden aanwezig zijn, dan zal ik de conclusies trekken”.
Daarna gaf Forte als commentaar, terwijl het publiek lachte: “Typisch voor een jezuïet.”
Dat was een slechte zet. Die geleerde aartsbisschop, die tot dan toe een van de favorieten van Paus Franciscus was geweest en op weg was naar de schitterende triomf van zijn carrière, viel vanaf die dag in ongenade. De paus zette een kruis door zijn naam. Geen vrienden meer, geen insidersfuncties meer, geen adviserende of uitvoerende taken, geen promotie tot prefect van de congregatie voor de geloofsleer of tot president van de Italiaanse bisschoppelijke conferentie, noch, hoewel een Napolitaan van geboorte, tot aartsbisschop van Napels en kardinaal.
Toch leidt alles wat bekend is over die tweevoudige synode op de familie, voor, tijdens en na, tot de conclusie dat Forte indertijd in het theater van Vasto de zuivere waarheid sprak, veel waarachtiger dan wat hij nu onlangs heeft geschreven en in de “Corriere della Sera“.
*
Een paar aanwijzingen volstaan om de juistheid van de door Forte op 2 mei 2016 gegeven reconstructie aan te tonen.
De eerste manoeuvre, in de plannen van paus Franciscus, was de bijeenroeping van de kardinalen in februari 2014 in een tweedaags consistorie achter gesloten deuren voor discussie over een lezing door kardinaal Walter Kasper, volledig ter ondersteuning van de communie voor de gescheiden en hertrouwde mensen.
Van dat consistorie werd alleen de toespraak van Kasper openbaar gemaakt, maar het was bekend dat de meeste aanwezige kardinalen zich ertegen verzetten, tot grote teleurstelling van Franciscus, die er geen geheim van had gemaakt het eens te zijn met de Duitse kardinaal en theoloog.
Het eerste resultaat was dat Franciscus vanaf dat moment geen consistories meer bijeenroept voor vrije discussies tussen de kardinalen, ondanks zijn vele lofprijzingen op de synodaliteit en de collegialiteit. Het tweede resultaat was dat hij in de twee sessies van de synode over het gezin alles deed wat hij kon, in persoon of door zijn trouwe aanhangers, om te komen tot “een slotdocument dat de deuren open zou laten, zodat de paus kon komen en gaan en doen wat hij wilde,” wat betekent dat het “Franciscus de handen vrij zou laten”: dit in de woorden van een andere onverdachte getuige, pater Adolfo Nicolás Pachón, destijds generaal-overste van de Sociëteit van Jezus, zeer close met Jorge Mario Bergoglio.
In werkelijkheid waren de twee synodes geenszins vredig. Aan het begin van de tweede zitting, in oktober 2015, wordt Franciscus weer razend als hij een brief ontvangt die ondertekend is door dertien kardinalen van de eerste orde, die samen een aanval openen op basisstructuur van de synode, omdat deze “is opgezet om vooraf bepaalde resultaten op belangrijke en controversiële punten mogelijk te maken”.
Het feit is dat de dingen gingen zoals tevoren was bepaald. Vanuit een slotdocument dat dubbelzinnig genoeg was om Bergoglio’s hoogste exegeet, de jezuïet Antonio Spadaro, in “La Civiltà Cattolica” te laten zeggen dat “betreffende de toegang tot de sacramenten deze synode inderdaad de basis heeft gelegd en een deur heeft geopend die daarentegen in de vorige synode van 1980 gesloten was gebleven”, bracht Franciscus in maart 2016 een magisterieel document uit, “Amoris Laetitia“. In de 325 alinea’s daarvan vinden we geen enkel duidelijk woord ten faveure van de communie voor de gescheiden en hertrouwde personen, behalve heel kleine vermeldingen in de drie minuscule voetnoten 329, 336, en 351.
En hoe moesten deze drie kleine voetnoten worden geïnterpreteerd en toegepast? In de Babel van allerlei soort oplossingen over de hele wereld hadden de bisschoppen van de regio Buenos Aires ook hun zegje gedaan en wel ten gunste van de communie voor de gescheiden en hertrouwde mensen, in een brief van 5 september 2016 aan hun priesters, waarop Franciscus dezelfde dag enthousiast reageerde met zijn brief van goedkeuring: “El escrito es muy bueno y explícita cabalmente el sentido del capítulo VIII de ‘Amoris laetitia’. No hay otras interpretaciones. Y estoy seguro de que hará mucho bien.” “De tekst is zeer goed en legt de betekenis van hoofdstuk VIII van ‘Amoris Laetitia’ grondig uit. Er zijn geen andere interpretaties. En ik ben er zeker van dat het heel veel goed zal doen.”
Het viel nog te bezien welke autoriteit er voor de wereldwijde kerk lag in een privé-brief van Bergoglio aan de secretaris van de bisschoppen van de Buenos Aires regio. Een dilemma dat des te nijpender werd na de overdracht op 19 september aan paus Franciscus en de congregatie voor de geloofsleer van de “dubia”, geformuleerd door vier kardinalen over de juiste interpretatie van “Amoris Laetitia”.
Op de “dubia” van de vier gezaghebbende kardinalen – die ze twee maanden later openbaar maakten – hoe ernstig ze ook waren, antwoordde paus Franciscus noch toen, noch ooit, en hij ontving de kardinalen ook niet in audiëntie.
In plaats daarvan verscheen op 7 oktober de brief van de paus aan de bisschoppen van de regio Buenos Aires in de “Acta Apostolicae Sedis“, het officiële orgaan van de Heilige Stoel, waardoor de brief in belang toenam, maar niet zodanig dat hij in de hele Kerk moet worden gehoorzaamd.
Dit vreemde magisterium van Paus Franciscus kwam natuurlijk niet door de tralies van de gevangenis van Melbourne waar de onschuldige kardinaal George Pell tot 7 april jl. opgesloten zat – een van de dertien van het protest van 2015 en een van de vier van de “dubia” – gezien wat hij op 3 maart 2019, Aswoensdag, in zijn “Gevangenisdagboek” heeft geschreven: “Trouw aan Christus en zijn leer blijft onmisbaar voor elk vruchtbaar katholicisme, elke religieuze heropleving. Daarom zijn de ‘goedgekeurde’ Argentijnse en Maltese interpretaties van ‘Amoris Laetitia’ zo gevaarlijk. Ze gaan in tegen de leer van de Heer over overspel en de leer van de heilige Paulus over de noodzakelijke gesteldheid om de Heilige Communie naar behoren te ontvangen. […] “Bij de twee Synodes over het Gezin verkondigden sommige stemmen luidkeels dat de Kerk een hospitaal of een toevluchtsoord was. Dit is slechts één beeld van de Kerk en verre van het meest nuttige of belangrijke, want de Kerk moet laten zien hoe je niet ziek wordt, hoe je scheepswrakken kunt vermijden, en hier zijn de geboden essentieel. Jezus zelf leerde: “Als je je aan mijn geboden houdt, blijf je in mijn liefde” (Joh 15,10).
Blijkbaar gaat de willekeurige en monocratische uitoefening van de macht, vermomd als synodaliteit, niet altijd gepaard met consensus. In feite is het juist het tegenovergestelde.
(C. Mennen pr – 22 januari 2021)
Write a Reply or Comment