2019-D . Commentaar van derdenOn 29 september 2019 by Redactie

De crisis in de Kerk wordt steeds dieper, niet alleen door het destructieve handelen van de paus en zijn verblinde volgelingen, maar evengoed omdat talloze bisschoppen, de “herders”, passief blijven en niet doen waarvoor ze zijn geroepen. De heilige Augustinus (354-430), een van de helderste geesten van de christenheid en een predikant van wie geen zin “pastoraal” is, in de zin van zalvend, “blij” en nietszeggend, houdt hun in een preek die niet voor de poes is de treurige ernst van hun nalatigheid voor.

In zijn column van 25 September laat de toonaangevende katholieke Amerikaanse schrijver en journalist Phil Lawler zien hoe actueel deze preek is.

GEZOCHT: EEN NIEUWE AUGUSTINUS, OM SLECHTE HERDERS DE WAARHEID TE VERTELLEN

“God zal de slechte herders ter verantwoording roepen voor zijn schapen en voor hun dood”. Aldus de heilige Augustinus in zijn preek Over de Herders.

Lezen katholieke priester in Amerika nog regelmatig het goddelijk Officie? (Ik ben bang dat ik het antwoord op die vraag wel weet. Volgens een recente peiling doet ongeveer de helft dat niet, hoewel het hun morele verplichting is). Doen de bisschoppen het? Want als dat zo is, hebben ze het kortgeleden ongezouten te horen gekregen, met die passages uit de beroemde preek van Augustinus die de laatste paar weken door de Lezingen waren gestrooid.

Vanmorgen kwam een bepaalde prelaat in mijn gedachten van wie de homilieën waren gekenmerkt door de soort van positief-denken benadering die het goed doet bij lunches van de Rotary Club, waarbij hij, toewerkend naar een retorische climax steevast verklaarde: “Vandaag is misschien de beste dag van uw leven!” Niemand nam aanstoot aan die lege homilieën en men leerde geen harde lessen. St. Augustinus was vertrouwd met die stijl van preken:

“Maar wat voor herders zijn zij, die uit angst om mensen hard te vallen niet alleen verzuimen om hun schapen voor te bereiden op de bekoringen die hen bedreigen, maar hen zelfs geluk in de wereld beloven? God zelf heeft zo’n belofte aan de wereld niet gedaan. Integendeel, God voorspelde tegenspoed na tegenspoed in deze wereld tot aan het einde der tijden. En u wil dat de christen van die wederwaardigheden wordt vrijgesteld? Juist omdat hij christen is, is hij voorbestemd om meer te lijden in deze wereld”.

En nog eens: “De verwaarlozende herder laat na om tegen de gelovige te zeggen: Mijn zoon, ga God dienen. Wees standvastig in vreze [des Heren] en rechtschapenheid, en bereid je ziel voor op de beproeving. Een herder die dat doet geeft kracht aan degene die zwak is en maakt hem sterk. Die gelovige zal dan niet hopen op voorspoed in deze wereld. Want als hem geleerd is te hopen op werelds gewin zal hij door voorspoed bedorven worden. Wanneer er tegenspoed komt zal dat hem diep treffen of misschien wel breken”.

Wat zou de herder moeten zeggen tegen iemand van zijn kudde die openlijk in zonde leeft? Wat zou de bisschop moeten zeggen bij de begrafenis van een bekende katholiek die krachtig heeft geijverd voor wettelijke abortus? Opnieuw had St. Augustinus een antwoord door Ezechiël aan te halen: “Als ge tegen een slecht mens zegt, ‘Ongelukkige slechterik, je zult eens moeten sterven’, en ge spreekt niet tegen de slechte man om hem te waarschuwen dat hij zijn leven moet veranderen en berouw moet hebben, en hij heeft geen berouw, dan zal hij sterven om zijn zonde maar Ik [God] zal u  verantwoordelijk stellen voor zijn dood. Maar als gij een slecht man waarschuwt dat hij een ander leven moet gaan leiden en berouw moet hebben, en hij heeft geen berouw, dan zal hij sterven om zijn zonde maar gijzelf zult uw leven hebben gered”.

“Ziet u hoe gevaarlijk het is om u stil te houden?”, vroeg de grote heilige. “Als u blijft zwijgen, sterft u: en terecht. U sterft wegens uw goddeloosheid en zonde—uw wordt gedood door uw plichtsverzaking”.

In een uitstekede meditatie over Augustinus’ preek vat Mgr. Charles Pope deze les mooi samen: “De slechte herder is bang voor de confrontatie; hij wil zijn populariteit of carrière niet op het spel zetten. Hij houdt zich schuil en leeft van de steeds minder overblijvende schapen”.

Ja, steeds minder schapen. Mgr. Pope merkt op dat hoewel de herders de harde onderwerpen uit de weg gaan, duizenden katholieken – vooral de jongere katholieken – op weg zijn naar de uitgang van de Kerk. In de wereld buiten het parochiegebeuren schiet het morele peil omlaag, en de katholieken staan er als stille getuigen bij, zo ze er niet aan meedoen. Er zijn meer dan genoeg redenen voor het in elkaar storten van de katholieke geloofspraktijk en van de katholieke invloed in onze maatschappij, er is meer dan genoeg gedeelde schuld. In dit geval zijn de schapen zelf zeker niet zonder schuld. Maar de erosie wordt nog steeds erger, en iedereen weet het. En toch, constateert Mgr. Pope: “Te midden van dit afsterven –waarbij het net als het erop lijkt dat het niet erger kan worden, nog erger wordt—is het op veel preekstoelen merkwaardig stil, en eveneens in catechetische programma’s en op naam-katholieke universiteiten en hogere opleidingen. Het is nog steeds business as usual, hoewel de meesten niet meer naar de Mis gaan zodat ze dat zouden kunnen weten. Je zou niet zeggen dat er buiten de deuren een tsunami aan het woeden is”.

Er zijn, nu zoals in iedere generatie, trouwe, loyale katholieken die hun best doen om het geloof hoog te houden en de seculiere cultuur om te vormen door de kracht van het evangelie. Krijgen zij de ruime steun van hun bisschoppen en herders? Of is het juister om te zeggen dat St. Augustinus opnieuw in de roos schiet: “Het is [voor de herders] nog niet genoeg dat zij degenen die zwak en ziek zijn verwaarlozen, degenen die verdwaald en verloren zijn. Ze proberen voor zover dat in hun vermogen ligt zelfs de sterken en gezonden te doden”.

St. Augustinus, een ijverige bisschop, had geen geduld met andere bisschoppen, andere herders, die genoegen namen met hun status maar hun plichten verwaarloosden. Zijn preek was duidelijk geschreven en uitgesproken in woede – gerechtvaardigde woede –, woede om het verraad van mannen die waren uitgekozen om het werk van de apostelen voort te zetten. Waarom zien en horen wij niet dat eenzelfde soort gerechtvaardigde woede aan de dag wordt gelegd door onze bisschoppen vandaag de dag?

Priesters hebben kinderen gemolesteerd kinderen, en verzakende bisschoppen stopten hun misdaden in de doofpot; nu verontschuldigen andere bisschoppen zich. Een kardinaal-aartsbisschop wordt aan de kaak gesteld als een seksueel roofdier, en andere bisschoppen geven uiting aan hun teleurstelling. Een katholieke school ontvangt een spreker die kindermoord bepleit, en de plaatselijke bisschop geeft een opheldering uit. Waar is de gerechtvaardigde woede? Waar is de mannelijke verontwaardiging?

Altijd als ik een column als deze schrijf die kritisch is ten opzichte van de bisschoppen, kan ik enkele commentaren verwachten van lezers die hopen dat ik ook erkenning wil geven aan de “goede bisschoppen”. En dat wil ik graag doen. De goede bisschoppen zijn in mijn optiek degenen die, als ze worden geconfronteerd met een duidelijk bewijs van bisschoppelijk plichtsverzaking, dat zullen veroordelen met dezelfde vurige onbevangenheid die de heilige Augustinus liet zien toen hij zei:

“Laat zo’n herder zichzelf niet wijs maken dat het schaap niet dood is omdat het nog leeft. Hij is een moordenaar”.

Phil Lawler is redacteur geweest bij verschillende katholieke tijdschriften; de oprichter van “Catholic World News”, en directeur en hoofd commentator van “CatholicCulture.org.” Hij heeft 8 boeken geschreven, waaronder twee zeer informatieve en evenwichtige analyses van de crisis in de Kerk: “Lost Shepherd: How Pope Francis Is Misleading His Flock” (Washington DC: Regnery Gateway, 2018) en “The Smoke of Satan: How Corrupt And Cowardly Bishops Betrayed Christ, His Church, And The Faithful; And What Can Be Done About It” (Charlotte NC: TAN Books, 2019).