Commentaar van derdenOn 17 januari 2019 by Redactie

Sandro Magister op Settimo Cielo 14 januari 2019

Paus Franciscus heeft het enige tijd geleden al duidelijk gemaakt hoe hij de kwestie van het seksueel misbruik onder de clerici beoordeelt en hoe hij het wil benaderen. Als een probleem niet op de eerste plaats van seksualiteit maar van macht, niet van individuen maar van een kaste, de klerikale kaste.

Hij gaf dit te verstaan in een brief over deze kwestie die hij richtte aan het “volk van God” op 20 augustus 2018 waarin hij helemaal niet sprak over “seksueel misbruik” op zichzelf maar in de combinatie van “seksueel misbruik, het misbruik van macht en het misbruik van geweten”.

Hij herhaalde dit in de brief van dit jaar 1 januari aan de bisschoppen van de Verenigde Staten waarin hij opnieuw systematisch de drievoudige formule gebruikt maar de volgorde verandert: “het misbruik van macht en geweten en seksueel misbruik”.

Hij herhaalde het zelfs nog duidelijker in de gesloten bijeenkomst die hij op 25 augustus had in Dublin met de Ierse jezuïeten, zorgvuldig opgeschreven en gepubliceerd door pater Antonio Spadara in “La Civiltà Cattolica” van 15 september: “Elitisme, klerikalisme bevordert elke vorm van misbruik. En seksueel misbruik is niet het belangrijkste. Het belangrijkste misbruik is het misbruik van macht en geweten”.

Het slotdocument van de synode van afgelopen oktober maakte zich eveneens in de paragraaf over seksueel misbruik deze stelling van Franciscus eigen en weet de oorzaak van alles aan “klerikalisme” en bedoelde daarmee een “elitaire en exclusivistische visie op roeping, die het dienstwerk dat ontvangen wordt interpreteert als een macht die moet worden uitgeoefend en niet als een dienst die vrij en edelmoedig verleend moet worden”.

Tegen deze achtergrond betekent het bijeenroepen van de voorzitters van de bisschoppenconferenties van de hele wereld, gepland van 21 tot 24 februari, naar de bedoelingen van de paus een ter verantwoording roepen van een substantieel deel van de klerikale kaste. Daar tegenover wil hij zichzelf presenteren als het alternatieve en onberispelijke gezag, dat geheel ten dienste staat van de machtelozen en de slachtoffers van de macht. Zo zou het moeten gaan in het plan van Franciscus. Maar ondertussen gaan de gebeurtenissen in tegengestelde richting.

De laatste gebeurtenis die Settimo Cielo enkele dagen geleden beschreef, is het geval van de Argentijnse bisschop Gustavo Óscar Zanchetta en zijn verbazingwekkende carrière tot aan een positie in de Vaticaanse curie toe ondanks het feit dat hij duidelijk blijk had gegeven van ongeschiktheid en onbetrouwbaarheid en er aanklachten waren van seksueel misbruik tegen een aantal seminaristen.

Het geval Zanchetta is een overduidelijk voorbeeld van dat “misbruik van macht en geweten en van seksueel misbruik” dat door Franciscus zo wordt gebrandmerkt. Wat spijtig dat de hele carrière van een dergelijke figuur de vrucht is van de vriendschap van de paus en diens bescherming.

Een tweede geval is dat de vroegere kardinaal Theodore McCarrick. De Congregatie voor de Geloofsleer is – zoals Catholic News Agency op 7 januari bekend maakte – bijna klaar met een “administratief” strafproces betreffende zijn misdaden, sneller en strikter dan het normale canonieke proces. Zij hebben het getuigenis verzameld van nog twee slachtoffers, die hij misbruikt heeft, zelfs tijdens het sacrament van de biecht, toen ze 11 en 13 jaar oud waren, en nog van twaalf seminaristen, die tot voorwerp van zijn seksuele praktijken werden gemaakt, toen hij bisschop in Metuchen en Newark was.

Het is daarom waarschijnlijk dat paus Franciscus nog voor de vergadering van 21-24 februari een zwaardere en uiterste straf aan McCarrick zal opleggen: terugbrengen tot de lekenstaat.

Ook hier echter pleit het eveneens tegen Franciscus dat hij verantwoordelijk is geweest voor het jaren lang verstrekken van dekking en eerbewijzen ondanks het feit dat hij wist, samen met andere vertegenwoordigers van de hiërarchie in dit en in de twee vorige pontificaten, van zijn laakbare homoseksuele activiteit en pas besloot tot sancties tegen hem, nadat een paar maanden geleden ook zijn misbruik van minderjarigen openlijk bekend werd.

Een derde geval betreft kardinaal Donald Wuerl, tot oktober aartsbisschop van Washington en nu nog apostolisch administrator van het bisdom in afwachting van de benoeming van een opvolger. Franciscus heeft hem in emotionele woorden van trots en hoogachting bedankt voor de “edelmoedigheid” van geest die hij volgens de paus ten toon had gespreid in zijn omgang met de beschuldigingen dat hij seksueel misbruik had toegedekt waarover hij wist, ook dat van McCarrick.  In feite verklaarde Wuerl afgelopen juni dat hij nooit iets had geweten over de beschuldigingen tegen McCarrick, voordat een van deze beschuldigingen, tegen een minderjarige, in de lente van 2018 bekend was geworden. Maar op 10 januari 2019 bevestigden zowel het bisdom Pittsburgh als het aartsbisdom Washington dat Wuerl al in 2004, destijds bisschop van Pittsburgh, had gehoord over McCarricks wangedrag van een voormalig priester van het bisdom, die ook slachtoffer was van de homoseksuele daden van de kant van McCarrick en dat hij de beschuldigingen had doorgespeeld naar de apostolisch nuntius in de Verenigde Staten, destijds Gabriel Montalvo.

In de zomer van 2018 was het rapport van de Grand Jury van Pennsylvania over seksueel door de clerus ook ongunstig voor Wuerl, die ervan beschuldigd werd dat hij diverse zaken van misbruik ongestraft had gelaten, toen hij bisschop van Pittsburgh was. En dan komt ook tegen hem de gezagvolle voormalige vaticanist van “Newsweek”, Kenneth Woodward in het spel . Hij schreef in een commentaar voor het progressieve katholieke blad “Commonweal” dat het bisdom Pittsburgh al langere tijd bekend stond als een van de bisdommen met de meeste homoseksuele priesters, te beginnen met de bisschop van 1959 tot 1969, John J. Wright, die later kardinaal werd en prefect van de Vaticaanse Congregatie voor de Clerus. Hij zelf had vele jonge minnaars en zijn persoonlijke secretaris was niemand anders dan deze Wuerl die zijn opvolger werd.

En toch duikt – het is ongelooflijk – het woord “homoseksualiteit” nergens op de in de brief van Franciscus aan “volk van God” van 20 augustus 2018 en ook niet in de brief aan de bisschoppen van de Verenigde Staten van 1 januari 2019, en evenmin in het gesprek met de Ierse jezuïeten. Alsof het probleem niet zou bestaan!

In plaats daarvan is het juist de homoseksuele activiteit die de statistisch dominante factor is bij de clerus die misbruik pleegt in de laatste decennia. Net zoals het homoseksuele activiteit met erg jonge mannen is dat het gedrag karakteriseert van McCarrick, bij wie slechts een paar gevallen van misbruik van minderjarigen bekend zijn, al zijn deze ook van het mannelijk geslacht. En het is dit bewuste weglaten van de factor homoseksualiteit dat de Achilleshiel is van de anti-misbruikstrategie van Franciscus zoals de laatste dagen door twee kardinalen aan de kaak is gesteld.

De twee kardinalen zijn de Duitsers Walter Brandmüller, 90 jaar, een kerkhistoricus en voormalig president van de pauselijk commissie voor geschiedeniswetenschappen, en Gerhard L. Müller, 71 jaar, theoloog en voormalig prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer.

Brandmüller benadrukte in een interview van 1 januari met “Kathnet” en in een ander interview van 4 januari met DPA inderdaad dat het misbruikprobleem onder de clerus voornamelijk een probleem van homoseksuele activiteit is. En daarom moet dit om te beginnen worden aangepakt door de toelating van jonge homoseksuelen tot het priesterschap uit te sluiten. Te meer omdat de uitholling van de katholieke leer die bezig is zich te voltrekken een groeiende morele rechtvaardiging van homoseksualiteit mogelijk maakt. Deze verklaringen – herhaald in volgende interview van 9 januari met hem voor de Duitse editie van Catholic News Agency – leverden Brandmüller een storm van verontwaardigde reacties op, van buiten maar vooral van binnen de Kerk. En dat bracht kardinaal Müller op zijn beurt ertoe tussenbeide te komen met een keihard interview van 7 januari op “LifeSite News”, dat klinkt als een directe kritiek met name op de stelling van paus Franciscus dat seksueel misbruik onder de clerus vooral een product is van klerikalisme, dat wil zeggen het machtsmisbruik door de klerikale kaste.

Müller schrijft:

“Als een clericus het misdrijf begaat van seksueel misbruik van een adolescent, aarzelen de ideologen niet de priesters of “de” Kerk – zoals zij zeggen – in het algemeen, op een theologisch slecht geïnformeerde manier, te beschuldigen. Dit is het enige geval waar het nog is toegestaan op lichtzinnige wijze te generaliseren en zelfs vrolijk hun fantasieën over collectieve schuld te ventileren. Als een islamist een terreurdaad begaat, zijn het precies diezelfde mensen – met hun botte vooroordelen tegen het celibaat en tegen de verguisde moraal van de Kerk – die de islam vrijpleiten van enige medeplichtigheid en die – terecht – de meerderheid van vreedzame moslims verdedigen.”

En hij gaat verder terwijl hij de inzet verhoogt:

“Als een volwassene of een overste iemand seksueel lastig valt die aan zijn zorg is toevertrouwd, is zijn “macht” alleen het middel (alhoewel misbruikt) tot deze slechte daad, en is niet de oorzaak ervan. Het gaat hier inderdaad om een dubbel misbruik, maar je mag de oorzaak van de misdaad niet verwarren met het middel en de gelegenheden om het misdrijf te plegen met de bedoeling de heel persoonlijke schuld van de pleger af te wentelen op de omstandigheden of op “de” samenleving of op “de” Kerk… De wens van de pleger tot seksuele bevrediging is de oorzaak van het misbruik van de fysieke en emotionele intimiteit van een persoon die aan zijn zorgen is toevertrouwd. Hier wat wauwelen over klerikalisme of kerkstructuren als oorzaak (van seksueel misbruik) is een belediging van de vele slachtoffers van seksueel misbruik (buiten de katholieke Kerk) door mensen die niets te maken hebben met de Kerk en met clerici.”

Vertaling: C. Mennen pr

Gedachtenis H. Antonius, abt.